Κάλεσμα στη 2η πανελλαδική συνάντηση για την ενέργεια

Δεύτερη πανελλαδική συνάντηση - συνέλευση συλλογικοτήτων για την ενέργεια

Αθήνα, 17-18/10/2020

Κάλεσμα

Το διήμερο 18-19/1/2020 πραγματοποιήθηκαν, στην Αθήνα, οι εργασίες της πανελλαδικής συνάντησης για την ενέργεια,  με πολύ μεγάλη συμμετοχή συλλογικοτήτων απ’ όλη την Ελλάδα, που έχουν άμεση εμπλοκή σε αντιστάσεις σχετιζόμενες με ποικίλες ενεργειακές δραστηριότητες, αλλά και πολλών άλλων (συλλογικοτήτων και μεμονωμένων ατόμων), που έχουν έντονο ενδιαφέρον για τις εξελίξεις στο χώρο της ενέργειας και για τις αντίστοιχες κινηματικές δράσεις. Η συνάντηση ολοκληρώθηκε με την αναλυτική καταγραφή και κωδικοποίηση των απόψεων και των προτάσεων που κατατέθηκαν -δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση σε αυτές που φαίνεται πως συνιστούν κοινό τόπο-, με σκοπό να ανατροφοδοτηθεί ο διάλογος στο εσωτερικό των συλλογικοτήτων.

Κοινή πεποίθηση και επιθυμία όσων συμμετείχαν στη συνάντηση ήταν η διαδικασία αυτή να ολοκληρωθεί με μια νέα πανελλαδική συνάντηση (πριν το καλοκαίρι του 2020), που θα έχει σαν κύριο αντικείμενο τη μορφοποίηση μιας πιο σταθερής συνεργασίας ανάμεσα στις συλλογικότητες, στηριγμένη σε κοινά συμφωνημένο πλαίσιο βασικών θέσεων, τρόπο επικοινωνίας και ανταλλαγής απόψεων και σε κοινές δράσεις.

Οι έκτακτες συνθήκες των τελευταίων μηνών δεν επέτρεψαν την ανάπτυξη του διαλόγου, με τον τρόπο που θα θέλαμε, ούτε την πραγματοποίηση της συνάντησης. Αντιθέτως, διευκόλυναν κράτος και κεφάλαιο να εντείνουν τους σχεδιασμούς τους και την υλοποίηση εκτεταμένων ενεργειακών δραστηριοτήτων, οι οποίες έχουν πάρει τη μορφή χιονοστιβάδας. Για να επιταχυνθούν, ακόμη περισσότερο, η κυβέρνηση και ο αρμόδιος υπουργός (καταστροφής του) περιβάλλοντος δε δίστασαν να επιβάλλουν νέους νόμους, με τους οποίους περιορίζονται δραστικά τα υφιστάμενα ανεπαρκή μέτρα περιβαλλοντικής προστασίας και οι μηχανισμοί ελέγχου, συμπιέζονται -σε βαθμό εξαφάνισης- οι αδειοδοτικές διαδικασίες και κατοχυρώνονται εξόφθαλμα μονομερείς νομικές αποφάσεις, με το περιβάλλον, τις τοπικές κοινωνίες και τις ανάγκες τους να παραδίδονται «βορά» στις κερδοσκοπικές επιδιώξεις μεγαλοεπενδυτών.

Πίστευαν, ίσως, ότι με τον τρόπο αυτό θα καθηλώσουν, σε βάθος χρόνου, τις κινηματικές αντιστάσεις. Τώρα, ξέρουν ότι έχουν καταφέρει το αντίθετο: έχουν κάνει ορατές «δια γυμνού οφθαλμού» τις πραγματικές επιδιώξεις τους και έχουν πυροδοτήσει ένα νέο «κύμα» αντιδράσεων και διαμαρτυριών. Έχουν βγάλει στο δρόμο μια νέα «φουρνιά» πολιτών, που αναζητά τον τρόπο για να ακυρώσει, στην πράξη, τις αντιπεριβαλλοντικές και αντικοινωνικές πολιτικές της κυβέρνησης και τις κερδοσκοπικές επιδιώξεις αυτών που τις υπαγορεύουν. Και ο τρόπος δεν είναι άλλος από την ενίσχυση και τη διεύρυνση των υφιστάμενων κινηματικών αντιστάσεων -με συγκεκριμένη στρατηγική και στόχους- και με την ανάπτυξη νέων αγώνων, από την έκβαση των οποίων θα κριθεί το προς τα που θα γείρει η ζυγαριά. 

Ο τομέας της ενέργειας, για πλήθος λόγων, είναι αναγκαστικά στο επίκεντρο των διεργασιών που γίνονται, τόσο στο συστημικό «στρατόπεδο», όσο και στο κινηματικό. Με αυτό το δεδομένο, οι συλλογικότητες που αναλάβαμε την πρωτοβουλία για τη διεξαγωγή της πανελλαδικής συνάντησης του Γενάρη, θεωρούμε ότι είναι η κατάλληλη στιγμή για να ξαναπιάσουμε το «νήμα» αυτής της πρωτοβουλίας, ανοίγοντας μια νέα περίοδο προβληματισμού, που θα μας οδηγήσει στη δεύτερη πανελλαδική συνάντηση των συλλογικοτήτων, που εμπλέκονται -άμεσα ή έμμεσα- με κάθε μορφής ενεργειακές δραστηριότητες, στις 17-18 Οκτώβρη 2020, στην Αθήνα. Με τρόπο που δε θα αναστέλλει, αλλά αντίθετα θα συμβάλλει στην περαιτέρω ανάπτυξη των αγώνων, που θα δοθούν -από τα πράγματα- αυτό το διάστημα. Στόχος, όπως από την αρχή έχει προσδιοριστεί, είναι η αναζήτηση ενός ελάχιστου, βασικού πλαισίου συμφωνίας και κοινής αναφοράς, η μορφοποίηση του συντονισμού των συλλογικοτήτων και οι κοινές δράσεις.

Απευθύνουμε συναγωνιστικό κάλεσμα για τη συμμετοχή και τη δημιουργική υποστήριξη αυτής της νέας πρωτοβουλίας. Το διάστημα μέχρι τον Οκτώβρη θα είναι γεμάτο από δραστηριότητες των συλλογικοτήτων μας, τόσο εσωτερικές, όσο και δημόσιες. Ας ψάξουμε να βρούμε τον τρόπο να ενσωματώσουμε σε αυτές θεματικές συζητήσεις για τα ζητήματα της ενέργειας. Η αναζήτηση του κοινού τόπου, η τεκμηρίωση των θέσεών μας, οι κοινές δράσεις και το χτίσιμο της μεταξύ μας αλληλεγγύης είναι όρος για να έχουν αίσια έκβαση αγώνες, που έχουν υπερτοπικό χαρακτήρα, ενιαίο υπόβαθρο και συγκεκριμένο κοινό αντίπαλο.

Για να υποβοηθήσουμε αυτήν τη διαδικασία, θέτουμε στη διάθεση όλων και δημοσιοποιούμε:

·       το έντυπο και ηχογραφημένο υλικό της πρώτης συνάντησης

·       τα διαδικτυακά μέσα για τη φιλοξενία των θέσεων ή των προβληματισμών των συλλογικοτήτων

  

23.6.2020

Δίκτυο «Μεσοχώρα - Αχελώος SOS»

Πρωτοβουλία Αθήνας για την προστασία των Αγράφων

Πρωτοβουλία Αθήνας ενάντια στις εξορύξεις υδρογονανθράκων

  

mail: meeting4energy@gmail.com

blog: meeting4energy.blogspot.com

σελίδα f/b: Συνάντηση για την ενέργεια

Κείμενο μεταφοράς - απόδοσης του περιεχομένου του διαλόγου

Επιλέχθηκε η μέθοδος της μεταφοράς - απόδοσης του περιεχομένου ανά θεματική ενότητα και όχι ανά εισηγητή/ήτρια, ώστε να είναι πιο εύκολη η παρακολούθηση των σημείων σύγκλισης και απόκλισης. Προτάσσονται οι θέσεις που ακούστηκαν με τη μεγαλύτερη συχνότητα και, κατά τεκμήριο, έχουν ευρύτερη αποδοχή. Για το λόγο αυτό, είναι εξηγήσιμο γιατί το σύνολο των θέσεων σε κάθε ενότητα δεν έχει -κατ’ ανάγκη- απόλυτη εσωτερική συνοχή. Το παρόν κείμενο δεν αποτελεί πρακτικά του διημέρου, ούτε έχει τη δομή και τη μορφή πρακτικών. Την ευθύνη για τη μεταφορά - απόδοση του περιεχομένου έχει ομάδα που επιφορτίστηκε με αυτό το καθήκον από τις διοργανώτριες συλλογικότητες. Το σύνολο της διαδικασίας της συνάντησης έχει καταγραφεί σε ηχητικό αρχείο, το οποίο δημοσιοποιείται, παράλληλα. Τέλος, υπάρχει η δυνατότητα πρόσβασης και σε επιμέρους τοποθετήσεις που έχουν κατατεθεί γραπτά και είναι αναρτημένες σε αυτό το ιστολόγιο.

Η ομάδα εργασίας

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝA

Ι. ΘΕΣΕΙΣ - ΕΚΤΙΜΗΣΕΙΣ

Α. Οι ενεργειακές δραστηριότητες με τις οποίες βρισκόμαστε αντιμέτωποι/ες, το αποτύπωμα  και οι συνέπειές τους (τοπικά και συνολικά)

Β. Κριτική αξιολόγηση των εξελίξεων στον ενεργειακό τομέα

Γ. Προτάσεις - εναλλακτικές λύσεις

ΙΙ. ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ - ΚΟΙΝΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ

Α. Οι λόγοι που κάνουν αναγκαίο το συντονισμό των συλλογικοτήτων

Β. Το εύρος του συντονισμού

Γ. Το περιεχόμενο του συντονισμού - κοινό πλαίσιο αναφοράς

Δ. Προτάσεις για τη μορφή και το χαρακτήρα του συντονισμού και τις κοινές δράσεις

ΙΙΙ. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ - ΕΙΔΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

Α. Κλιματική αλλαγή - περιβαλλοντική κρίση

Β. Προστασία της φύσης - διατήρηση της βιοποικιλότητας

Γ. Εναλλακτικές στον τομέα της ενέργειας, τοπικότητα και άλλα ζητήματα

Δ. Για τις κινηματικές πρακτικές

Το πλήρες κείμενο

Παρέμβαση Ανοιχτής Συνέλευσης στα Γιάννενα ενάντια στις εξορύξεις υδρογονανθράκων

Το ζήτημα της ενέργειας αποτελεί πιο κεντρικό θέμα από ποτέ παγκοσμίως, καθώς η ανησυχία για την καταστροφή του περιβάλλοντος αυξάνεται. Οι πρόσφατες οικολογικές καταστροφές με τις πυρκαγιές στον Αμαζόνιο, την Καλιφόρνια, τη Σιβηρία και την Αυστραλία φέρνουν πλέον στο προσκήνιο την κατεπείγουσα ανάγκη αντιμετώπισης της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Παρότι τα τελευταία γεγονότα ξεσήκωσαν ένα μέρος του πληθυσμού της Δύσης σε οικολογικές πορείες και διαδηλώσεις  ενάντια στην κρατική-ιδιωτική διαχείριση που έχει ως αποτέλεσμα τη λεηλασία της φύσης, οι αντιδράσεις της κοινωνίας είναι κατακερματισμένες και ανεπαρκείς.

Από τη μία, οι πληθυσμοί του παγκόσμιου Νότου που υποφέρουν πρώτοι από τις καταστρεπτικές πολιτικές της καπιταλιστικής ανάπτυξης δεν έχουν λόγο στους διακρατικούς και υπερεθνικούς σχεδιασμούς που υπηρετούν το δόγμα της ανάπτυξης. Από την άλλη η μάχη για την επιβολή του νεοφιλελεύθερου δόγματος προκαλεί πίεση και καταστολή και εντός των κοινωνικών συνόλων. Επιπλέον, η νεοφιλελεύθερη επίθεση σε όλα τα πεδία της ανθρώπινης ζωής, στο κοινωνικό και φυσικό περιβάλλον είναι πολυμέτωπη και εμπεριέχει τον κίνδυνο της αφομοίωσης.

Καθώς οι κρατικές και επιχειρηματικές πολιτικές προσαρμόζονται υιοθετώντας συνθήματα όπως ‘πράσινη ανάπτυξη’ για να εισέλθουν στο πεδίο των ανανεώσιμων πηγών, αυτό που φέρνουν είναι το ίδιο μοντέλο λειτουργίας: έργα μεγάλης, βιομηχανικής κλίμακας με κεντρικό έλεγχο δίχως καμία συμμετοχή της κοινωνίας στον σχεδιασμό και την εκτέλεσή τους. Ο σχεδιασμός και η εκτέλεση των ενεργειακών πολιτικών σε κεντρικό, εθνικό και διακρατικό επίπεδο αντιθέτως προβλέπουν την καταστολή και τον αποκλεισμό των κοινωνιών.

Μα και αυτός ο σχεδιασμός δεν είναι ούτε ομοιογενής ούτε ορθολογικός. Δεν αφορά την ποιότητα και τον τύπο της ενέργειας, μα τον έλεγχο της αγοράς και της ζήτησης της ενέργειας, τον έλεγχο των ενεργειακών πηγών, κόμβων και δικτύων. Έναν έλεγχο πολιτικό και οικονομικό πάνω στη ζωή τόσο των κοινωνιών του τόπου παραγωγής της ενέργειας, οι οποίες βίαια καλούνται να αναπροσαρμόσουν την οικονομική και κοινωνική τους ζωή σύμφωνα με τις ανάγκες των ανάδοχων εταιρειών, όσο και των κοινωνιών που θα καταναλώσουν την ενέργεια, των οποίων οι ενεργειακές ανάγκες προσαρμόζονται άνωθεν ανάλογα με τη διάθεση της αγοράς. 

Ο ανταγωνισμός για την απόκτηση και επιβολή αυτού του ελέγχου γίνεται στα ανώτερα διακρατικά πεδία διπλωματίας και πολιτικής απόφασης, όπου όχι μόνο τα συμφέροντα της κοινωνίας, αλλά και τα συμφέροντα των μικρότερων κρατών υποτάσσονται σε γεωπολιτικούς συσχετισμούς μεγάλων διακρατικών και υπερεθνικών οργανισμών. Έτσι, στην ΝΑ Μεσόγειο βλέπουμε τη διπλωματία και τη στρατηγική να χρησιμοποιούνται για να ενισχύσουν τα επιχειρηματικά συμφέροντα που διαπλέκονται με τα κρατικά συμφέροντα στην επίδειξη δύναμης και την απόπειρα απόκτησης της επιρροής.

Παρόλα αυτά, στην Ελλάδα η κοινωνική συνειδητοποίηση αυτών των ζητημάτων βρίσκεται πολύ χαμηλά. Παρότι οι αντιδράσεις και τα κινήματα που εμφανίζονται τοπικά τα τελευταία χρόνια γύρω από τα ζητήματα της ενέργειας αυξάνονται, η ανάγκη του συντονισμού των δυνάμεων, την οποία αντιλαμβάνεται η σημερινή συνέλευση, είναι επιτακτική. Το καταλαβαίνουμε όλοι.

Σαν Ανοιχτή Συνέλευση ενάντια στις εξορύξεις υδρογονανθράκων αναζητήσαμε από την πρώτη στιγμή ευκαιρίες συντονισμού και επικοινωνίας με οικολογικά και κοινωνικά κινήματα που στοχεύουν τόσο στην ακύρωση επιμέρους σχεδιασμών όσο και στην ανάδειξη ενός νέου, αντι-αναπτυξιακού και αποκεντρωμένου προτάγματος για την ενέργεια, που θα βασίζεται στην άμεση δημοκρατία και το αίτημα της κοινωνικής διαχείρισης. Άμεση δημοκρατία όσον αφορά καταρχήν τη μορφή του κινήματος και έπειτα την ουσία της πρότασης της κοινωνικής διαχείρισης:

Προκρίνουμε τη δημιουργία ενός δικτύου από συνελεύσεις βάσης, ανοιχτές στον καθένα και δημόσια ανακοινωμένες προκειμένου οι δράσεις ενάντια στον ενεργειακό σχεδιασμό να παραμένουν δράσεις αχειραγώγητες και προσβάσιμες στον καθένα.

Γνωρίζουμε ότι ο μόνος τρόπος για να είναι αποτελεσματικά τέτοια κινήματα είναι να οργανώνονται με αμεσοδημοκρατικό τρόπο, όπου ο κάθε πολίτης μπορεί να συμμετέχει ισότιμα. Για τον παραπάνω λόγο, αποφασίσαμε να ανακοινώνουμε δημόσια τις συνελεύσεις μας, δημιουργώντας έναν ανοιχτό πόλο αντίστασης στη μεγαλύτερη πόλη κοντά στο κέντρο των εξορύξεων. Διαφωνούμε με τα κόμματα, με κάθε εκλογικό σχηματισμό που ζητεί να αντιπροσωπεύσει τα κινήματα, με τις ΜΚΟ, με τη λογική της ανάθεσης και επιλέγουμε εμείς οι ίδιοι να αποφασίζουμε τις θέσεις και την πρακτική μας. Ασκούμε κριτική στη λογική της ανάπτυξης και της υπερεκμετάλλευσης των φυσικών πόρων.

Γνωρίζουμε τον κίνδυνο που υπάρχει αν τα διάφορα κινήματα στραφούν το ένα εναντίον του άλλου και πέσουμε στην παγίδα να επιλέξουμε ανάμεσα στις διάφορες μορφές επιχειρηματικότητας στον τομέα της ενέργειας που επιδοτούν οι κρατικοί και υπερκρατικοί σχεδιασμοί. Όλοι εξυπηρετούν το ίδιο μοντέλο κρατικού ελέγχου, ανάπτυξης της εκμετάλλευσης και μεγάλης κλίμακας με σκοπό το ιδιωτικό κέρδος. Γι’ αυτό θεωρούμε απαραίτητη την αλληλεγγύη και την επικοινωνία των επιμέρους κινημάτων.

Από την πρώτη μας συνέλευση προσπαθούμε να ευαισθητοποιήσουμε την τοπική κοινωνία και τον ευρύτερο πληθυσμό της χώρας γύρω από την καταστροφή που φέρνουν οι εξορύξεις πετρελαίου. Δεν κρίνουμε σκόπιμο τώρα να σας κουράσουμε με ό,τι θεωρούμε ήδη δεδομένο και αυτονόητο, την οικολογική και κοινωνική καταστροφή που φέρνουν οι εξορύξεις. Το ιστορικό των ατυχημάτων αλλά και των ‘επιτυχημένων’ εξορύξεων αποτελεί ένδειξη του τρομερού κινδύνου. Οι διεθνείς συγκρούσεις και λεονταρισμοί που συνοδεύουν τη συμφωνία για τον EastMed αποδεικνύουν ότι όχι μόνο οι εξορύξεις μα ακόμη και τα δίκτυα μεταφοράς υδρογονανθράκων υλοποιούν πολιτικές ελέγχου, σημαίνουν καταστρεπτικές παρεμβάσεις στο φυσικό περιβάλλον και προκαλούν διεθνείς αναταράξεις και πολεμοχαρείς ανταγωνισμούς. Έχουμε καταφέρει αυτά τα χρόνια με ανοιχτές και οριζόντιες διαδικασίες να διοργανώσουμε δύο μεγάλες πορείες στα Γιάννενα, τις μεγαλύτερες τα τελευταία χρόνια στην πόλη και δεκάδες άλλες δράσεις, από παρεμβάσεις στο πεδίο μέχρι ομιλίες και συμμετοχές σε διαδηλώσεις άλλων πόλεων.

Κατά τη γνώμη μας τρία είναι τα στοιχεία που δείχνουν την κεντρικότητα των υδρογονανθράκων στον κεντρικό ενεργειακό σχεδιασμό:

1)  Η έκταση των εξορύξεων, που περιλαμβάνει ολόκληρο το Δυτικό τμήμα της χώρας από την Ηγουμενίτσα έως την Κρήτη και καθιστά το μέτωπο τεράστιο σε δύο πεδία, το χερσαίο και το θαλάσσιο, επηρεάζοντας άμεσα όλες τις πόλεις και τις κοινότητες που βρίσκονται εκεί. Ενώ η προηγούμενη εμπειρία συγκρούσεων ενάντια στον ενεργειακό σχεδιασμό είχε τοπικό χαρακτήρα και συγκεκριμένα μέτωπα, οι εξορύξεις υδρογονανθράκων δεν αφορούν μόνο ένα τόπο αλλά συνολικά τη χώρα.

2)  Η ένταση των εξορύξεων, που καταστρέφουν τόσο την περιοχή εξόρυξης όσο και τις γύρω περιοχές σε αδιευκρίνιστο εύρος καθώς μολύνουν ανεπανόρθωτα το υπέδαφος και τον υδάτινο ορίζοντα δίχως ελπίδες αποκατάστασης.

3)  Η ένταση της πολιτικής καταστολής που τις συνοδεύουν στο εσωτερικό, όπου το κράτος ενισχύει με κάθε τρόπο (ρητορικά, πολιτικά, νομικά και κατασταλτικά)τις εταιρείες απέναντι σε κάθε αντίσταση  και η ένταση της πολεμικής και εθνικιστικής ρητορικής που τις συνοδεύουν στο εξωτερικό κράτος βρίσκεται να υπηρετεί τα συμφέροντα των εταιρειών που εκπροσωπούν ισχυρότερους συνασπισμούς εξουσιών.

Όλα αυτά μας πείθουν ότι βρισκόμαστε μπροστά σε μία συνολική επίθεση τόσο στην κοινωνία όσο και στο περιβάλλον που θα εντείνεται όσο ο σχεδιασμός προχωρά στα στάδια υλοποίησης. Η αλληλεγγύη των κινημάτων είναι απαραίτητη για να αντισταθούμε και η επικοινωνία των κινημάτων είναι απαραίτητη για να διαμορφώσουμε μια άλλη πρόταση για την ενέργεια.

Αυτή τη συγκυρία της έκθεσης/ανάδειξης του οικολογικού ζητήματος πρέπει να εκμεταλλευτούμε και εμείς και να εκθέσουμε το πρόβλημα συνολικά και όχι μόνο του το κάθε κίνημα μονομερώς.

Στην Ελλάδα έχουμε την ανακίνηση του ζητήματος του Αχελώου με τις εξαγγελίες Μητσοτάκη, τα αιολικά στα Άγραφα και στην Κρήτη,  τις εξορύξεις στο 1/3 της χώρας. Στην Ήπειρο οι πρώτες έρευνες έχουν ολοκληρωθεί. Οι πρώτες γεωτρήσεις αναμένονται το 2021. Ενώ στο όρος Κασιδιάρης ήδη οι εγκαταστάσεις ανεμογεννητριών έχουν ξεγυμνώσει το τοπίο.

Αρνούμαστε συνολικά το μύθο της ανάπτυξης και τη λογική της υπερεκμετάλλευσης των φυσικών πόρων και θεωρούμε πως οι αγώνες για την ενέργεια, δηλαδή ενάντια στις ΒΑΠΕ (ανεμογεννήτριες-βιοαέριο) και στις εξορύξεις υδρογονανθράκων οφείλουν να συνδεθούν/ενωθούν σε ένα κοινό μέτωπο ενάντια στον ενεργειακό σχεδιασμό, αντί να αντιπαραβάλλονται. Το δίλημμα υδρογονάνθρακες ή ΒΑΠΕ είναι ψευδές γιατί ξέρουμε πως πχ ένα «πρασινο» εργο όπως το αιολικό πάρκο  στην Κρήτη ή στα Άγραφα μπορεί να είναι εξίσου βλαβερό, και δεν λαμβάνει υπόψιν  την τοπική κοινωνία αλλά τα κέρδη των εταιριών.

Το πραγματικό ζήτημα είναι ποιος αποφασίζει και ποιος εν τέλει κερδίζει  στην προοπτική να γίνει η χώρα πρατήριο. Το πραγματικό ζήτημα είναι η υπεράσπιση της φύσης και της ζωής, των κοινωνιών και των δραστηριοτήτων τους απέναντι στην ίδια την μυθοπλασία της ανάπτυξης, την έλλειψη διαβούλευσης και την εκμετάλλευση των τοπικών κοινωνιών

Η συνάντηση για την ενέργεια, ειδικά μετά τη δυσκολία συντονισμού των αντι-πετρελαϊκών πρωτοβουλιών  είναι ευκαιρία να δημιουργήσει ένα κοινό τόπο, ένα κοινό λόγο όπου μπορούμε ώστε να μην αντιφάσκουν μεταξύ τους τα αιτήματα των κινημάτων, ώστε να συντονίζουμε δράσεις αλληλεγγύης εύκολα.

Να γίνει σαφές πως δεν είμαστε απλά ενάντια σε όλα. Πρέπει ωστόσο να κάνουμε κριτική στον ακραίο καταναλωτισμό της εποχής που θέλει τις ενεργειακές ανάγκες συνεχώς να αυξάνονται. Θεωρούμε πως η ενέργεια δεν θα πρέπει να  είναι εμπόρευμα., πως πρέπει να κινείται με τις ανάγκες της κοινωνίας (οι οποίες πρέπει να αναπροσαρμοστούν) και η διαχείριση της ενέργειας να αποτελεί απόφαση της κοινωνίας. Κοινωνική διαχείριση της ενέργειας.

Δεν είναι η πρώτη φορά που συζητάμε από κοινού. Η προηγούμενη, πανελλαδική συνέλευση των πρωτοβουλιών ενάντια στις εξορύξεις δεν ήταν όσο αποτελεσματική θα θέλαμε, χωρίς να σημαίνει ότι δεν έφερε στο φως σημαντικά ζητήματα. Θεωρούμε ωστόσο ότι χωρίς κάποια κεντρική δράση που να λειτουργεί ως σημείο σύγκλισης για τα επιμέρους κινήματα δεν πρόκειται να προχωρήσουμε στα επόμενα βήματα. Σαν Ανοιχτή Συνέλευση, μαζί με τον Καθαρό Καλαμά πήραμε την πρωτοβουλία να στήσουμε και στον τόπο μας μια τέτοια πανελλαδική δράση που θα δώσει την ευκαιρία να συναντηθούμε όλοι μαζί, με τη μορφή ενός καλοκαιρινού κάμπινγκ στο Πωγώνι σε μια από τις περιοχές των εξορύξεων και στους πρόποδες του όρους Κασιδιάρη όπου τοποθετούνται ανεμογεννήτριες.

Πρόταση από την Ανοιχτή συνέλευση για 3ήμερο Οικολογικό Anti-oil Κάμπινγκ στην Ήπειρο τη 2^η εβδομάδα περίπου του Αυγούστου 2020.  Μέρος: Αγιοί, Πωγωνίου.  Σκοπός μας είναι να δημιουργήσουμε από κοινού το μεγαλύτερο οικολογικό κάμπινγκ στην Ελλάδα το επόμενο καλοκαίρι στην Ήπειρο, όπου να συγκλίνουν τα επιμέρους κινήματα για την ενέργεια και να τεθεί κεντρικά, υπό μορφή συζητήσεων και εκδηλώσεων, το πρόταγμα της κοινωνικής διαχείρισης και της απομεγέθυνσης σε ένα περιβάλλον όπου το κάθε κίνημα θα μπορεί να εκθέσει ελεύθερα το λόγο του και την πολιτική του πρόταση. Σκοπός μας είναι να δημιουργήσουμε ένα γεγονός που να προβάλλει το ζήτημα σε πανελλαδικό και πανευρωπαϊκό επίπεδο, να φέρει κόσμο σε βιωματική επαφή με το τοπικό περιβάλλον και να μπλοκάρει τους σχεδιασμούς των εταιρειών.

Με πόλο σύγκλισης το κάμπινγκ, σκοπεύουμε να οργανώσουμε μια σειρά από κατά τόπους δράσεις το εξάμηνο που έρχεται που να αναδεικνύουν την αντίθεσή μας στη λογική της ανάπτυξης και να προωθούν τις προτάσεις μας, τόσο σε επίπεδο λόγου όσο και σε επίπεδο πράξης. Σε αυτό το πλαίσιο, θεωρούμε κομβικό γεγονός τη διοργάνωση πανελλαδικής πορείας στην Αθήνα, ώστε να αναδειχθεί κεντρικά το θέμα των υδρογονανθράκων. Ζητούμε τη συμμετοχή και τη βοήθειά σας. Θέλουμε να το διοργανώσουμε πριν τον 15Αύγουστο, το ΠΣΚ 7-9 Αυγούστου.

Όσον αφορά την ημερομηνία θέλουμε πολύ να μην συμπέσει το αντιπετρελαϊκό κάμπινγκ με κάποια άλλη διοργάνωση, όπως το δεκαήμερο στη Χαλκιδική ή τη Μεσοχώρα, προκειμένου να συμμετέχουν και αυτά τα κινήματα Κάθε εκδήλωσή μας θα μπορούσε να καλεί και στο κάμπινγκ και οι συμμετοχές μας σε προηγούμενες διοργανώσεις να είναι και προετοιμασία προς εκεί. Σκοπός είναι να αποτελέσει κόσμο συνάντησης των κινημάτων για την ενέργεια από όλη την Ελλάδα. Το αντιπετρελαϊκό κίνημα να αποτελέσει την αιχμή του δόρατος στο ευρύτερο κίνημα για την ενέργεια. Τα Γιάννενα είναι το κέντρο της μέχρι τώρα αντιπετρελαϊκής δραστηριότητας ενώ στην περιοχή υπάρχουν και αιολικές εγκαταστάσεις. Θεωρούμε κρίσιμης σημασίας τη διοργάνωση του κάμπινγκ στην Ήπειρο αφενός για να στείλουμε ένα ισχυρό μήνυμα αντίθεσης στον ενεργειακό σχεδιασμό, για να αναδείξουμε ακόμα περισσότερο την επερχόμενη καταστροφή αν το σχέδιο ολοκληρωθεί.

Μέχρι τέλη Φλεβάρη σκοπεύουμε να έχουμε συντάξει ένα πρόγραμμα δραστηριοτήτων του κάμπινγκ που θα περιλαμβάνει εκδηλώσεις/συζητήσεις, πολιτισμικά δρώμενα, κάποια δράση στα γραφεία της εταιρίας κ.α.  Θέλουμε να εμπλέξουμε κόσμο από όλο το φάσμα της οικολογίας/φυσιολατρίας όπως Ορειβατικούς συλλόγους, τοπικούς συλλόγους, συλλόγους μανιταρόφιλων κ.α. στη διοργάνωση ), περιπάτων στη φύση. Το μέρος είναι γενικά  εύκολα προσβάσιμο από τα Γιάννενα και έχει δυνατότητες  ρεύματος-νερού. Ασφαλώς θα σας κρατούμε ενήμερους καθώς θα προχωράμε προς την υλοποίηση. Ωστόσο καταρχήν θα θέλαμε την αλληλεγγύη σας και την αρωγή σας.

Παρέμβαση Πρωτοβουλίας Αθήνας για την προστασία των Αγράφων

1.  Σχετικά με την Ομάδα

Είμαστε από την Πρωτοβουλία Αθήνας για την Προστασία των Αγράφων, AΓΡΑΦΑ SOS, όπως έχει γραφτεί και στα ονόματα των συνδιοργανωτών της σημερινής συνάντησης. Ασχολούμαστε κυρίως με το θέμα των αιολικών εργοστασίων στα Άγραφα αλλά παρακολουθούμε στενά και αναδεικνύουμε τον κίνδυνο και για άλλους τόπους.

Στην ορεινή ζώνη των Αγράφων Ευρυτανίας και Καρδίτσας (μεγάλο μέρος τους έχει υπαχθεί στο ευρωπαϊκό δίκτυο προστατευόμενων περιοχών NATURA 2000)  και σε υψόμετρα από 1.500μ έως και 2.000μ. έχουν αδειοδοτηθεί από την ΡΑΕ με άδεια παραγωγής 49 αιολικά συνολική ισχύος 1300 MW με 600 περίπου ανεμογεννήτριες, καθώς και 68 μικρά υδροηλεκτρικά ισχύος 150MW. Οι εταιρείες που διαθέτουν άδειες στη περιοχή είναι κυρίως θυγατρικές μεγάλων ομίλων. Δραστηριοποιούνται επίσης και άλλες μικρότερες εταιρίες, με σκοπό να αυξήσουν τη χρηματιστηριακή αξία και τα προσδοκώμενα κέρδη των μητρικών τους εταιρειών.  Επιπρόσθετα, με αυτόν τον τρόπο αποσυνδέονται τα κέρδη από τις ζημίες, ενώ διαχέεται και η ευθύνη αποκατάστασης του τοπίου μετά το πέρας της επένδυσης. Για όσους  γνωρίζουν  το έντονο ανάγλυφο της περιοχής φαντάζει  τουλάχιστον  παράλογη η έννοια  της αποκατάστασης  του τοπίου όταν οι παρεμβάσεις είναι μη αναστρέψιμες, και καταστρέφουν τους γεωλογικούς σχηματισμούς που έχουν αξία ως τοπίο αλλά και ως ενδιαιτήματα ζώων και φυτών. Για να δημιουργηθούν τα γήπεδα  των ανεμογεννητριών  προβλέπεται ισοπέδωση και "κατέβασμα - ταπείνωση " των κώνων των κορυφών κατά πολλές δεκάδες  μέτρα. 

Στα βιομηχανικά αιολικά αντιδρούν επιστήμονες, μηχανικοί, γιατροί, βιολόγοι, δικηγόροι, που έχουν αιτήματα επιστημονικά τεκμηριωμένα. Την απειλή  από την ανεξέλεγκτη εγκατάσταση αιολικών την έχει αντιληφθεί το μεγαλύτερο μέρος των περιβαλλοντικών οργανώσεων της χώρας. Στις κινητοποιήσεις συμμετέχουν δεκάδες σύλλογοι, σωματεία, κινήματα πολιτών, επιχειρήσεις δραστηριοτήτων υπαίθρου. Στο θέμα  των Αγράφων  έχουμε  δεί να παρακάμπτονται γνωμοδοτικές διαδικασίες, διοικητικά  στελέχη  του ΥΠ.ΕΝ. να συμφωνούν  ότι  δεν θα έπρεπε  να είχε  προχωρήσει  η αδειοδοτική διαδικασία  αλλά  να μην μπορούν  δήθεν  να ακυρώσουν τις άδειες  για να μην υπάρχει  ασυνέχεια στις κρατικές  αποφάσεις. Έχουμε  συναντήσει  επιστήμονες  που ναι μεν αντιλαμβάνονται το καταστροφικό εγχείρημα αλλά δεν τολμούν να καταθέσουν  την επιστημονική  τους αντίρρηση  για να μην κοντραριστούν και κακοχαρακτηριστούν επαγγελματικά  από το ισχύον  σύστημα. Όπως  και σε πολλά  άλλα  μέρη  οι εργασίες στα αιολικά εργοτάξια συνοδεύονται από ισχυρή αστυνομοκρατία, εκφοβισμό και διώξεις  σε όσους  εναντιώνονται σε έργα για τα οποία η τοπική κοινωνία ούτε ενημερώθηκε ούτε  έδωσε  την συγκατάθεση  της.

Στη διάρκεια  της δράσης  μας για τα Άγραφα έχουμε  σταθερή  επαφή  με άλλες  ομάδες  που δραστηριοποιούνται σε όλα τα πεδία/’’μέτωπα’’ της ενέργειας. Από την αρχή  καταλάβαμε  ότι έπρεπε  να αποφύγουμε  τη μεγαλύτερη  παγίδα  των διλημμάτων  που θέτει  η ισχύουσα προπαγάνδα  με  απλουστεύσεις όπως  ότι  άμα  δεν θέλετε  αιολικά  είσαστε  υπέρ  των ορυκτών  καυσίμων. Ελπίζουμε ότι  δεν θα καταφέρουν  να μας βάλουν  ποτέ  απέναντι  γιατί  έχουμε  αντιληφθεί  ότι  η ρίζα  της οικολογικής  κρίσης  και η προσπάθεια για εύρεση βιώσιμων λύσεων βρίσκεται εκτός της συστημικής ρηχής οικολογικής ρητορικής των τελευταίων  δεκαετιών  που αποπροσανατολίζει τη κοινή  γνώμη  από τη ρίζα  του προβλήματος .

Λόγω του ότι  οι εξελίξεις  στο θέμα των Αγράφων τρέχουν, ως ομάδα  είμαστε  σε πρώιμο στάδιο επεξεργασίας του συνόλου  των ενεργειακών  θεμάτων. Ο λόγος  που συμμετέχουμε  στη σημερινή  συνάντηση  είναι  για να γνωριστούμε και να μπορέσουμε να ακούσουμε χρήσιμες  τοποθετήσεις  από συλλογικότητες και μεμονωμένα  άτομα. Θεωρούμε  ότι μπορεί  να γίνει η αρχή για τη διατύπωση  κοινών  προβληματισμών που μετά  από  αυτή  τη συνάντηση θα πυροδοτήσουν ουσιαστικές συζητήσεις στις επί μέρους  ομάδες και επόμενες  ανάλογες συναντήσεις ώστε να μπορέσουμε να έχουμε αρχικά κάποια κοινά  αντανακλαστικά απέναντι στην αυξανόμενη  ενεργειακή  προπαγάνδα.

Χαρακτηριζόμαστε ως κινήματα αλλά σε αντιστοιχία με το μέγεθος της λεηλασίας του φυσικού μας πλούτου και της υποθήκευσης της ζωής των επόμενων γενεών, είμαστε πολύ λίγοι σε κάθε τοπική/θεματική ομάδα και αυτό πρέπει να μας προβληματίσει.

2.  Σχετικά με την Αιολική Ενεργεία

Ο άνεμος είναι φυσική και δωρεάν ενέργεια, όμως η μετατροπή του ανέμου σε ηλεκτρισμό και η ενσωμάτωσή του στο δίκτυο, έχει δυσανάλογα μεγάλο κόστος (που επωμίζεται ο καταναλωτής) και απαιτεί βιομηχανικές εγκαταστάσεις μεγάλης κλίμακας. Οι μεγάλοι αιολικοί σταθμοί, αν και είναι λιγότερο ρυπογόνοι από τη καύση ορυκτών καυσίμων, δεν παύουν να αποτελούν βιομηχανικά εργοστάσια ηλεκτρισμού, που δεν έχουν θέση μέσα σε προστατευόμενες και παρθένες φυσικές εκτάσεις. Στην Ελλάδα εγκαταστάθηκαν τα τελευταία χρόνια 2 χιλιάδες ανεμογεννήτριες ύψους 50-100 μέτρων. Με τα νέα δεδομένα, έχουν γίνει αιτήσεις να προστεθούν ακόμη 16 χιλιάδες νέες ανεμογεννήτριες ύψους 100-200 μέτρων, ενώ με το υπό έγκριση νέο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα προβλέπονται ακόμα περισσότερες. Το μεγαλύτερο μέρος από αυτές τις αιτήσεις αφορά τις πιο παρθένες φυσικές περιοχές της χώρας: Κορυφογραμμές των περισσότερων βουνών, περιοχές Natura, προστατευόμενες απάτητες νησίδες του Αιγαίου.

Η «γυμνή» ζώνη στις κορυφές των βουνών έχει τεράστια οικολογική σημασία, με το μεγαλύτερο αριθμό σπάνιων φυτών και ζώων της χώρας να διαβιούν εκεί. Αρκετοί από τους πιο σπάνιους και εμβληματικούς γεωλογικούς σχηματισμούς της πατρίδας μας βρίσκονται στις κορυφές των βουνών και σχεδιάζεται να ισοπεδωθούν και να μπαζωθούν. Ακόμα και αν δεν υπάρχει δάσος στα ψηλά, οι φαρδιοί δρόμοι πρόσβασης πλάτους 5-10 μέτρων και μήκους πολλών χιλιομέτρων για κάθε αιολικό σταθμό, θα διανοιχθούν μέσα από τα δάση στα χαμηλά, με κοπή χιλιάδων δέντρων που θα απορροφούσαν διοξείδιο του άνθρακα και θα κατακερματιστούν για πρώτη φορά αδιατάρακτα οικοσυστήματα. Η δημιουργία υποσταθμών ρεύματος και δικτύων υψηλής τάσης μέσα σε δασικές εκτάσεις, θα πολλαπλασιάσει τον κίνδυνο πυρκαγιάς. Πολλές νησίδες, ακόμα και αν από απόσταση μοιάζουν αδιάφορες, αποτελούν τελευταίο καταφύγιο εξαιρετικά σπάνιων φυτών και πουλιών. Λόγω του μικρού τους μεγέθους, η εγκατάσταση σε αυτές αιολικών σταθμών θα σημάνει τη πλήρη ισοπέδωση τους.

Αν τα σχεδιαζόμενα έργα πραγματοποιηθούν, τα ελληνικά βουνά, θα πληγούν ανεπανόρθωτα. Επίσης, η μετατροπή τους από τόπους φυσικών αποθεμάτων και βιοποικιλότητας σε βιομηχανικές ζώνες, εμποδίζει τώρα και στο μέλλον οποιαδήποτε δραστηριότητα σχετίζεται με την πραγματική βιώσιμη ανάπτυξη. Ιδιαίτερα ανησυχητική εξέλιξη, ενδεικτική των προθέσεων του πολιτικού μηχανισμού και κυρίως του αιολικού λόμπι (επιχειρηματικοί και τραπεζικοί όμιλοι) να ισοπεδώσουν τα πάντα και να μετατρέψουν τη χώρα σε μια απέραντη αιολική βιομηχανική ζώνη, είναι η προ ολίγων ημερών ανακοίνωση για την απλούστευση των διαδικασιών αδειοδότησης για τις ΑΠΕ και μείωση του χρόνου εκπόνησης και έγκρισης περιβαλλοντικών μελετών. Είναι παραλογισμός στην προσπάθεια σωτηρίας της φύσης, να καταστρέψουμε την ελάχιστη παρθένα φύση που μας έχει απομείνει και που έχουμε δεσμευτεί να προστατεύουμε, βάσει διεθνών συμβάσεων και της Ευρωπαϊκής νομοθεσίας. Αδειοδοτήσεις επεμβάσεων μεγάλης κλίμακας για τη καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής θα έπρεπε να επιτρέπονται μόνο σε περιοχές που ο άνθρωπος έχει ήδη υποβαθμίσει περιβαλλοντικά και τροποποιήσει με τη παρουσία και την ανάπτυξη των δραστηριοτήτων του. Οι επιστήμονες αναγνωρίζουν ότι ο μεγαλύτερος κίνδυνος για τη βιοποικιλότητα είναι η απώλεια των οικοσυστημάτων από την επέμβαση του ανθρώπου, με τη κλιματική αλλαγή να έρχεται δεύτερη (ή και 3η για τη θαλάσσια ζωή, με δεύτερη την υπεραλίευση).

Οι αιολικοί σταθμοί παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας αποτελούν ισχυρά κερδοφόρα δραστηριότητα λόγω των υψηλών εγγυημένων τιμών πώλησης του ρεύματος που προβλέπονται στις συμβάσεις εικοσαετούς διάρκειας, περίπου όση και η διάρκεια ζωής τους. Μετά το διάστημα αυτό οι τιμές θα είναι  πιθανότατα πολύ χαμηλότερες και το κίνητρο για τη συνέχιση της λειτουργίας του αιολικού σταθμού πολύ μικρότερο. Υπάρχουν παραδείγματα εγκατάλειψης αιολικών πάρκων μετά το πέρας της λειτουργίας τους, που ρυπαίνουν και υποβαθμίζουν το περιβάλλον. Πέραν της αισθητικής υποβάθμισης, κάθε Α/Γ έχει  μέσα της ορυκτέλαια που με την εγκατάλειψη κινδυνεύουν να διαχυθούν στο έδαφος μολύνοντας τον υδροφόρο ορίζοντα. Στις αποφάσεις έγκρισης περιβαλλοντικών όρων προβλέπεται ότι σε περίπτωση οριστικής παύσης λειτουργίας του έργου ή τµήµατος αυτού, ο φορέας υποχρεούται στην αποξήλωση των εγκαταστάσεων και οριστική αποκατάσταση του περιβάλλοντος σύμφωνα µε τις υποδείξεις των αρμόδιων υπηρεσιών. Ωστόσο, ο όρος αυτός είναι ανεπαρκής και αόριστος, διότι δεν υπάρχει μηχανισμός διασφάλισης των αναγκαίων κεφαλαίων ώστε να εξασφαλιστεί η τήρησή του ούτε και φαίνεται να υπάρχει τέτοια ρητή υποχρέωση στη νομοθεσία, σε αντίθεση με ότι ισχύει σε άλλες χώρες. Η συνέχιση της λειτουργίας τους θα απαιτούσε ανεμογεννήτριες νέας τεχνολογίας με νέες βάσεις θεμελίωσης διπλά στις  προηγούμενες.

Το κέρδος από τα αιολικά δεν προέρχεται από την βιωσιμότητα της επένδυσης αλλά από την δωρεάν παραχώρηση δημόσιας γης (για λόγους «εθνικού συμφέροντος»), τις μεγάλες επιδοτήσεις και την για χρόνια εξασφαλισμένη υψηλή τιμή πώλησης της παραγόμενης ενέργειας. Είναι μια επένδυση χαμηλού ρίσκου και σίγουρου κέρδους και γι’ αυτό προτιμάται από άλλες, πιο πράσινες επενδύσεις - όχι για την βιωσιμότητα και την αειφορία της. Greenwashing ονομάζεται το μάρκετινγκ που προσπαθεί να πείσει για το οικολογικό προφίλ εταιριών με κύκλο εργασιών που στην πραγματικότητα βλάπτει το περιβάλλον. Οι μεγαλύτερες από τις εταιρίες που εγκαθιστούν τα αιολικά, εμπλέκονται επίσης και στις επερχόμενες εξορύξεις Υδρογονανθράκων και την ιδιωτικοποίηση των λιγνιτικών εργοστασίων της χώρας, αποδεικνύοντας πόσο ενδιαφέρονται για το περιβάλλον και την απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα.

3.  Σχετικά  με την ενέργεια  / πιθανοί  κοινοί προβληματισμοί

Από την μέχρι τώρα ενασχόληση μας με το ενεργειακό ζήτημα μπορούμε να διατυπώσουμε τα παρακάτω πιθανά κοινά συμπεράσματα/προβληματισμους

·       Βρισκόμαστε αντιμέτωποι με μια άνευ προηγουμένου λεηλασία της φύσης και υποθήκευση της ζωής των επόμενων γενεών τόσο μεθοδευμένη που θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για μια εκστρατεία ενάντια στο φυσικό και κοινωνικό περιβάλλον με πρόσχημα το εθνικό και παγκόσμιο συμφέρον. Η εκμετάλλευση και η πλήρης εμπορευματοποίηση των φυσικών πόρων είναι τόσο μεγάλη  που καταπατώνται στοιχειώδεις περιβαλλοντικές νομοθεσίες είτε με το επιχείρημα του επείγοντος της κλιματικής κρίσης είτε με την αναγκαιότητα για επενδύσεις σε εξορύξεις υδρογονανθράκων.

·       Η επίσημη πολιτική δεν αποσκοπεί πραγματικά στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής αλλά στην δημιουργία της εντύπωσης ότι το κάνει. Σ'αυτο βοηθαει και ο απόλυτος έλεγχος των ΜΜΕ που απλά εξαφανίζουν κάθε αντίλογο. Έτσι από τη μια μεριά αναφέρονται εμφατικά στην ''απολιγνιτοποιηση'' και ανακοινώνουν τεράστιες ''πράσινες'' επενδύσεις κυρίως σε βιομηχανικές ανεμογεννήτριες, ενώ από την άλλη μεριά ταυτόχρονα ανακοινώνουν επίσης τεράστιες επενδύσεις σε ερεύνα, εξόρυξη αλλά και εισαγωγή όλων των άλλων μορφών ορυκτών καυσίμων που συνεπάγονται έκλυση αερίων θερμοκηπίου. Αυτές οι πολιτικές στο σύνολο τους και εξ'αιτιας της Μέγα-κλιμακας στην οποία τίθενται, υλοποιούνται αποκλειστικά από Μεγαλοεπενδυτες. Αυτοί με τη σειρά τους κινούνται με κριτήριο το κέρδος και όχι την επίτευξη των διακηρυγμένων κλιματικών στόχων. Έτσι πετυχαίνουν δυο πράγματα. α) Η κλιματική αλλαγή λειτουργεί ως άλλοθι και καθαγιασμός μιας σκληρής επενδυτικής πολιτικής μεγάλης κλίμακας που τελικά εκμεταλλεύεται την Φύση β) όλη η υπόλοιπη κοινωνική διαστρωμάτωση αντί να είναι οργανικό μέρος μιας παγκόσμιας και απαραίτητα <ολιστικής> προσπάθειας, περιορίζεται απλά '''να δώσει Γην και Ύδωρ''' με ή χωρίς εισαγωγικά, έναντι ανταλλαγμάτων για ''ιθαγενείς''.

·       Πραγματοποιείται μια άνευ προηγουμένου παραχώρηση εδαφών και πηγών χωρίς προσχήματα σε εταιρίες που με  λαιμαργία και άγχος θέλουν να προλάβουν πριν τον επόμενο μετασχηματισμό του καπιταλιστικού μοντέλου, να εκμεταλλευτούν εμπορικά το οτιδήποτε, να αφανίσουν ότι έχει απομείνει εκμεταλλευόμενοι την οικονομική ανέχεια και εξάρτηση του μεγαλύτερου μέρους του κόσμου. Μπροστά στη διατήρηση της επιβολής των συμφερόντων τους δεν διστάζουν να  ισοπεδώσουν τα πάντα στο όνομα μιας δήθεν πράσινης ανάπτυξης.

·       Οι απαντήσεις στις προκλήσεις του ενεργειακού ζητήματος, εάν δεν θέλουμε να είναι κομμάτια ενός φαύλου κύκλου συνεχούς αύξησης της ζήτησης ενέργειας, δεν μπορεί να είναι μόνο τεχνικές, αλλά πρέπει να συνδυαστούν με ριζικές αλλαγές στον τρόπο που παράγουμε και καταναλώνουμε. Πρέπει να παραδεχτούμε ότι όπως η οικονομική κρίση δεν είναι παρά η κρίση του καπιταλισμού έτσι και η οικολογική κρίση οφείλεται στο καπιταλιστικό μοντέλο ζωής επομένως είναι παράλογες οι προσπάθειες  να αντιμετωπιστεί χρησιμοποιώντας τα ίδια εργαλεία που τη δημιούργησαν χωρίς να αλλάξουν οι υπάρχουσες κοινωνικοοικονομικές συνθήκες. Ποτέ δεν θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί ουσιαστικά το θέμα της κλιματικής αλλαγής, ή οικολογικής κρίσης όπως θέλει να το πει ο καθένας, γιατί ποτέ δεν εστίασε την ουσία του προβλήματος στην αμφισβήτηση και θεμελιώδη αλλαγή των καταναλωτικών προτύπων και της οργάνωσης της παραγωγής. Η –στοχευμένα- επιφανειακή περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση εκ μέρους των κυβερνήσεων και μεγάλων περιβαλλοντικών οργανώσεων άφησε να περάσουν δεκαετίες ανεκμετάλλευτες όπου θα μπορούσε να είχε γίνει ένας ουσιαστικός κοινωνικός οικολογικός μετασχηματισμός .

·       Διαπιστώνουμε μια μεγάλη και ολοένα αυξανόμενη απόκλιση των μεγάλων περιβαλλοντικών οργανώσεων με παγκόσμια διάρθρωση από τις τοπικές περιβ/κες οργανώσεις και κινήματα πολιτών. Αυτές οι οργανώσεις θέτουν στόχους με κριτήρια στατιστικών δεδομένων παγκόσμιας κλίμακας χωρίς να τους ενδιαφέρει το πως αυτά υλοποιούνται στις ειδικότερες συνθήκες του κάθε τόπου. Έτσι έχουν διολισθήσει στο να συνομιλούν σχεδόν αποκλειστικά με τους ''από πάνω'' (πχ, μόνο αυτές οι δυο οργανώσεις συμμετέχουν στην διαμόρφωση του  χωροταξικού για το Νατουρα 2000 μαζί με όσους το επιβουλεύονται). Αυτό τελικά οδηγεί στο να γίνονται - ασχέτως του βαθμού στον οποίο συμφωνούν  ή διαφωνούν- η έξωθεν καλή μαρτυρία για καταστροφικές τελικά αποφάσεις. Πχ συμφωνούν στην άναρχη  τοποθέτηση Αιολικών που παραβιάζει κάθε μορφή θεσμικής προστασίας. Η οποιαδήποτε περιβαλλοντική πολιτική θα πρέπει να ''γειώνεται'' και να εξειδικεύεται στις τοπικές συνθήκες και όχι να επιβάλλεται ως προκρούστια κλίνη.

·       Όλο και περισσότερο αντιλαμβανόμαστε τη τεράστια αξία ύπαρξης ισχυρών τοπικών κινημάτων με βαθιές ρίζες στην κοινωνία που ίσως θα μπορούσαν να επαναπροσδιορίσουν και το μέλλον των τόπων που υπερασπίζονται. Ισης αξίας είναι και η μεταξύ τους επικοινωνία και η ζύμωση που πρέπει να γίνει σε κοινωνικά και περιβαλλοντικά ζητήματα για να αντισταθούν σε αυτή την ενεργειακή φρενίτιδα,  και να διεκδικήσουν άλλο τρόπο αντιμετώπισης του ενεργειακού ζητήματος και όχι μόνο.

4.  Σχετικά με τους κοινούς τόπους

·       Θεωρούμε ότι αυτή η συνάντηση είναι η αρχή για έναν κλιμακούμενο διάλογο σε βάθος χρόνου. Οπότε σε αυτή τη φάση δεν έχει νόημα να αναφερθούμε στα διλλήματα εάν υπάρχει ή όχι κλιματική αλλαγή κτλ.  Πρέπει να επικεντρωθούμε στο πως αντιμετωπίζουμε ως κοινωνία το τεράστιο περιβαλλοντικό πρόβλημα. Θα πρέπει να αναδείξουμε την πλάνη και την παραπληροφόρηση και ποιοί έχουν το μερίδιο ευθύνης. Οτι επιθυμούμε να αντιμετωπίσουμε με ψυχραιμία και σταθερές βιώσιμες λύσεις τη ρίζα του προβλήματος της οικολογικής κρίσης. Οτι αυτό προϋποθέτει οτι η πλήρη μετάβαση σε λιγότερο ρυπογονες μορφές ενέργειας θα γίνει με σταθερά τοπικά και εθνικά βήματα εξασφαλίζοντας τη μεγαλύτερη δυνατή ενεργειακή αυτονομία.

·       Αυτή η συνάντηση  έχει χαρακτήρα διερεύνησης των θέσεων και κατ'επεκταση των δυνατοτήτων συνεργασίας, διαδικασία χρονοβόρα και περίπλοκη. Μπορούμε όμως λογω του οτι υπάρχει και ανάγκη επείγουσας δράσης, να συμφωνήσουμε ότι ένας άμεσος κοινός στόχος μπορεί να είναι η προστασία των προστατευόμενων περιοχών (πχ. Νατούρα 2000, καταφύγια άγριας ζωής κλπ.) και των εφαπτόμενων σε αυτές επειδή αφορά και εξορύξεις στην στεριά και ΑΠΕ και είναι τώρα υπό διαμόρφωση τα μέτρα συμμόρφωσης της Ελλάδας. Προτείνουμε την εκπόνηση χαρτών ευαισθησίας, και την εξαίρεση όλων των περιβαλλοντικά, πολιτιστικά και αισθητικά σημαντικών περιοχών, κάτι που διαθέτουν ήδη οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες. Ζητάμε σύσταση ανεξάρτητης αρχής, αρμόδιας για αντικειμενικές, επιστημονικά αδιάβλητες περιβαλλοντικές μελέτες, που θα λαμβάνουν υπ’ όψιν τη σωρευτική επίδραση όλων των επεμβάσεων σε κάθε περιοχή. Να ανασταλεί κάθε αδειοδοτική διαδικασία, καθώς και η ισχύς των αδειών εγκατάστασης ενόσω εκκρεμεί η αναθεώρηση του Ειδικού Χωροταξικού για τις ΑΠΕ και η διαδικασία παραβίασης που έχει κινήσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εις βάρος της Ελλάδας για την ανεπαρκή προστασία προστατευόμενων περιοχών.

·       Να αποφασίσουμε εάν αντιλαμβανόμαστε την ενέργεια ως κοινό αγαθό και όχι ως εμπορικό προϊόν. Ότι δεν επιθυμούμε να είναι η Ελλάδα ενεργειακός κόμβος και η ενεργειακή στρατηγική να βασίζεται  σε τοπικές λύσεις και στην τοπική ενεργειακή αυτονομία, πόση ενέργεια για ποιον από που, με τοπικές κυρίως λύσεις. Να αναδείξουμε οτι θέλουμε την ενέργεια ως κοινωνικό αγαθό και όχι ως πεδίο κερδοφορίας . Να καταλάβουν οτι δεν υπάρχει πρόσφορο κοινωνικό έδαφος που να συναινεί σε τέτοιου είδους μέγα επεμβάσεις και επενδύσεις.

·       Αφού εξασφαλιστεί ότι προτεραιότητα μας είναι η εξοικονόμηση ενέργειας, ο βιοκλιματικός σχεδιασμός, η εφάπαξ ενεργειακή θωράκιση των κτιρίων, η εξασφάλιση των ενεργειακής αυτονομίας των μεγάλων κτιριακών εγκαταστάσεων, θα μπορούσε να οριστεί το ποσό ενέργειας που χρειάζονται οι μεγάλες πόλεις και το ποσό που αντιστοιχεί στις μεγάλες βιομηχανικές /βιοτεχνικές δραστηριότητες. Το πιο δίκαιο είναι να αποφασίσουν οι κάτοικοι των αστικών κέντρων ότι τουλάχιστον το μεγαλύτερο μέρος της ενέργειας που καταναλώνουν θα πρέπει να παράγεται σε μικρή γεωγραφική ακτίνα σε ήδη τροποποιημένο περιβάλλον. Δεν είμαστε οπαδοί της φιλοσοφίας NIMBY (Not In My Backyard), το αντίθετο μάλιστα. Αν θέλουμε ενέργεια και μάλιστα πράσινη, θα πρέπει να αποδεχθούμε ότι πρέπει κάτι να θυσιάσουμε, ότι πιάνει πάρα πολύ χώρο και ότι ο καταλληλότερος χώρος δεν είναι άλλος από τις περιοχές όπου έχουμε ήδη επέμβει – αυτές δηλαδή κοντά στις υποδομές και τις δραστηριότητες του πολιτισμού μας.

·       Όποιο και αν αποφασίσουμε οτι θα είναι ανά περίπτωση το επιθυμητό ενεργειακό μείγμα με στόχο την εξασφάλιση της τοπικής ενεργειακής αυτάρκειας η λύση πρέπει να είναι ολιστική - δεν πρέπει να επικεντρώνεται αποκλειστικά στην παραγωγή ενέργειας. Σύμφωνα με την παγκόσμια επιστημονική κοινότητα, η πλήρης απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα, τόσο για την ηλεκτροδότηση όσο και για τις μεταφορές, θα μας γλιτώσει μόλις από το 25% του CO2 που εκλύουμε στην ατμόσφαιρα! Θα πρέπει να δώσουμε λοιπόν έμφαση στη μείωση του υπόλοιπο 75% του διοξειδίου, που θα προέλθει όπως προαναφέρθηκε από την βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης και την μείωση των ενεργειακών αναγκών: (κτήρια, φωτισμός, συσκευές, οχήματα, μεταφορές κλπ), την προστασία και αναβίωση των δασών (που απορροφούν μεγάλα ποσά διοξειδίου από την ατμόσφαιρα ), την εξυγίανση των μεθόδων αγροτικής παραγωγής και από πληθώρα τεχνικών μέτρων μικρότερων παραγόντων, όπως η πχ η αλλαγή των ενεργοβόρων συνηθειών της ζωής μας (πχ. μείωση υπερκατανάλωσης κρέατος, περιττής χρήσης αερομεταφορών, περισσότερη επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση, μείωση απορριμμάτων κλπ.). Οι παραπάνω λύσεις που δεν έχουν να κάνουν με την παράγωγη ενέργειας, τις περισσότερες φορές θα μας οδηγήσουν άμεσα ή έμμεσα και σε εξοικονόμηση χρημάτων, σε αντίθεση με τις διάφορες ΑΠΕ ή το φυσικό αέριο, οπού το κόστος ανά μη εκλυόμενο τόνο CO2 είναι δυσανάλογα υψηλό.

Ευχαριστούμε πολύ για τον χρόνο σας.

ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΑΘΗΝΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΩΝ ΑΓΡΑΦΩΝ

agrafasos@gmail.com

https://www.facebook.com/savegreekmountains/

https://windwatchgreece.wordpress.com/

Παρέμβαση Τάσου Κεφαλά

Για έναν ουσιαστικό κινηματικό αντίλογο στα ζητήματα της ενέργειας

Η παρέμβαση αυτή είναι αναγκαστικά συνοπτική και επιγραμματική (σημ.: πιο εκτεταμένες αναφορές στις παραπομπές του τέλους). Εστιάζει, χωρίς να υποτιμά τα βήματα προσέγγισης που έχουν υπάρξει, σε ζητήματα που διχάζουν τα κινήματα στο χώρο της ενέργειας και οδηγούν σε αποκλίνουσες συμπεριφορές, επειδή είμαι απόλυτα πεισμένος ότι η υπέρβασή τους αποτελεί προϋπόθεση για την πραγματοποίηση ουσιαστικών συνθέσεων, που σήμερα δεν υφίστανται. Για τον ίδιο λόγο, εκτιμώ ότι είναι επιβεβλημένο η παραπάνω προσπάθεια να αρχίσει να αποδίδει καρπούς, πρώτα στην «κοινότητα» των συλλογικοτήτων που εμπλέκονται άμεσα σε κινηματικές αντιστάσεις για ζητήματα ενέργειας, προτού επιχειρηθούν ευρύτερες συνθέσεις.

Συμμετέχω στη συνάντηση, ως μέλος του Δικτύου «Μεσοχώρα - Αχελώος SOS» και του Δυτικού Μετώπου (συλλογικότητας που δραστηριοποιείται στη Δυτική Αθήνα - Αττική, για ζητήματα διαχείρισης απορριμμάτων), κρατώντας «μικρό καλάθι». Η πραγματοποίηση αυτής της συνάντησης είναι καρπός πολύχρονης προσπάθειας και δε θέλω με τίποτα να υποβαθμίσω τη σημασία της. Παρόλα αυτά, η ευφορία που μας δημιουργεί η μαζική συμμετοχή στη συνάντηση, δεν πρέπει να μας οδηγήσει σε πλαστές εντυπώσεις. Ένα μεγάλο μέρος των συγγενών συλλογικοτήτων δε βρίσκεται εδώ, μαζί μας και, φοβάμαι, ότι δεν παρακολουθεί αυτές τις διεργασίες, για διάφορους λόγους. Είναι υποχρέωσή μας να φροντίσουμε να διαχυθεί ο προβληματισμός του διήμερου, ώστε να ανατροφοδοτηθεί ο διάλογος παντού και για όλα.

Με αφετηρία τα παραπάνω, επιχειρώ να καταθέσω ορισμένες σκέψεις για μια σειρά ζητήματα, που -συνήθως- τα κρύβουμε «κάτω από το χαλί», στο όνομα της διαφύλαξης μιας (επισφαλούς) κινηματικής ενότητας:

1.    Σε συνθήκες αμείωτης ενεργειακής έξαρσης, που συνοδεύεται από ένα ποικίλο φάσμα βλαπτικών επιπτώσεων, ο ουσιαστικός κινηματικός αντίλογος και η κοινή δράση των συλλογικοτήτων, που σηκώνουν το βάρος της αντίστασης στις διάφορες ενεργειακές δραστηριότητες, είναι αδιαμφισβήτητη προτεραιότητα. Οι τοπικές αντιστάσεις σε ανεπιθύμητες επιλογές αποτελούν αναγκαία προϋπόθεση, αλλά από μόνες τους δεν αντιμετωπίζουν το πρόβλημα στη ρίζα του. Ακόμη και οι μικρές νίκες, που όλοι/ες έχουμε ανάγκη, κατακτούνται με απίστευτη δυσκολία, όσο δεν αντιμετωπίζουμε τον καθεστωτικό λόγο και τις πολιτικές στην ολότητά τους.

2.    Η συνθετότητα του ζητήματος, ο περιορισμένος βαθμός ελευθερίας για την υλοποίηση ριζικών αλλαγών στο πλαίσιο του συστήματος και οι εγγενείς αδυναμίες του κινήματος δε δικαιολογούν την παραίτηση από τον παραπάνω στόχο. Η θεωρητικοποίηση των αδυναμιών και των δυσκολιών θεωρώ ότι αποτελεί επιλογή έμμεσης ανάθεσης στο κράτος, στις εταιρείες, στα κόμματα και στους «ειδικούς».

3.    Είναι μύθος ότι το άνοιγμα της ατζέντας σε θέματα που ξεπερνούν τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των ενεργειακών δραστηριοτήτων επηρεάζει τη μαζικότητα και το βαθμό συσπείρωσης των κινημάτων. Είναι απολύτως θεμιτή, γιατί όχι και επιβεβλημένη, η υιοθέτηση στόχων που υπερβαίνουν τα όρια του συστήματος και επαφίεται στην επινοητικότητα των κινημάτων να τους συνδυάσουν με την ανάγκη για άμεσα και απτά αποτελέσματα.

4.    Σήμερα, δεν υφίστανται προϋποθέσεις για μια ευρεία συμφωνία, που θα συνιστά ουσιαστικό κινηματικό αντίλογο στα θέματα της ενέργειας. Για να γίνει αυτό εφικτό, θα χρειαστεί να διανυθεί ένας επίπονος δρόμος, για όσο διάστημα χρειαστεί, κάτι που προϋποθέτει μετακινήσεις και επαναξιολόγηση θέσεων και πρακτικών. Κάθε προσπάθεια επιπόλαιης συγκόλλησης, μόνο σύγχυση και αναποτελεσματικότητα θα φέρει. Αυτό δεν ακυρώνει, φυσικά, την υποχρέωση κοινών δράσεων και παρεμβάσεων, όπου και όταν υπάρχουν οι προϋποθέσεις.

5.    Η πανελλαδική συνάντηση μπορεί να συμβάλλει ουσιαστικά. Και μόνο η κατανόηση και η καταγραφή σημείων συμφωνίας και απόκλισης, που θα ανατροφοδοτήσουν το διάλογο στις συλλογικότητες και στις τοπικές κοινωνίες είναι σπουδαία υπόθεση.

6.    Για να κάνουμε το επόμενο βήμα, χρειάζεται να λειτουργήσουμε κινηματικά, στην πράξη και όχι στα λόγια. Αυτό σημαίνει ότι χρησιμοποιούμε σαν αφετηρία τα προβλήματα για να οδηγηθούμε στις πολιτικές μας επιλογές και όχι να χρησιμοποιούμε τα κινήματα για να «τεστάρουμε» τις ιδεολογικές και πολιτικές κατασκευές, που έχουμε υιοθετήσει. Ή αλλιώς: πρέπει στα κινήματα να προσερχόμαστε με τη διάθεση να μετακινηθούμε από πάγιες αντιλήψεις μας, αν οι εμπειρίες των αγώνων το επιβάλλουν. 

7.    Χρειάζεται, επίσης -προτού επιχειρήσουμε να συμφωνήσουμε σε ένα κοινό πλαίσιο-, να συμφωνήσουμε σε βασικά κριτήρια και να μη διαμορφώνουμε άποψη με βάση τι εξυπηρετεί πρόσκαιρα τον κάθε αγώνα. Δεν το κάνουμε πάντα και έχουμε αρκετά παραδείγματα (διασυνδέσεις, κλίμα, ενεργειακό μίγμα κλπ.). Ασυνείδητα, συνήθως, επιλέγουμε στην επιχειρηματολογία μας να προτάσσουμε εκείνα τα ζητήματα που θεωρούμε ότι εξυπηρετούν τους επιμέρους αγώνες, βάζοντας σε δεύτερη μοίρα την ανάγκη εκφοράς ενιαίου κινηματικού λόγου και τις μακροπρόθεσμες (αρνητικές) συνέπειες αυτής της τακτικής.

8.    Ως προς την κοντόφθαλμη αυτή στάση, είναι πολύ χαρακτηριστική η περίπτωση των μεγάλων φραγμάτων και, ειδικότερα, αυτού στη Μεσοχώρα. Δε φτάνουν οι πολύχρονες επιδιώξεις κράτους, εργολάβων και πολιτικών παραγόντων, τελευταία αισθανόμαστε ότι βρισκόμαστε  ανάμεσα σε διασταυρούμενα πυρά και μέσα από κίνημα. Μερίδα του αντιεξορυκτικού και του αντι-ΒΑΠΕ κινήματος, στην αγωνία του να φανεί ότι διαθέτει εναλλακτική λύση, τάσσεται αναφανδόν υπέρ των μεγάλων φραγμάτων και, ιδιαίτερα, αυτού στη Μεσοχώρα. Σε ορισμένες περιπτώσεις, αναπαράγεται αυτούσια η επιχειρηματολογία των παραδοσιακών υποστηρικτών του φράγματος. Δεν μπορούμε και ούτε θέλουμε να επιβάλλουμε την άποψή μας σε κανένα/μία. Ωστόσο, δικαιούμαστε να γνωρίζουμε ποια είναι η θέση των κινημάτων στο συγκεκριμένο θέμα και στη θεωρία ότι τα μεγάλα φράγματα και τα ΥΗΕ είναι η απάντηση στη λαίλαπα των αιολικών, των μικρών ΥΗΕ και των ορυκτών καυσίμων; Διότι όπως είναι απολύτως κατανοητό, αυτό θα καθορίσει τη στάση μας και στις μετέπειτα κινηματικές προσπάθειες κοινής έκφρασης και δράσης.

9.    Όσο κι αν τις προτάσεις για τη διαμόρφωση ενός εναλλακτικού ενεργειακού μοντέλου πρέπει να τις βλέπουμε μέσα στο συγκεκριμένο κοινωνικό και οικονομικό πλαίσιο αναφοράς, υπάρχουν βασικές αφετηριακές θέσεις ή θέσεις αρχής που οφείλουμε να τις υιοθετήσουμε χωρίς περιστροφές, όπως η θέση για δραστική μείωση της χρήσης των ορυκτών καυσίμων και υιοθέτηση πραγματικά ΑΠΕ (για χιλιάδες λόγους, που δεν περιορίζονται στο θέμα του κλίματος).

10. Κριτικάρουμε τους υπερφιλόδοξους στόχους για πλήρη απανθρακοποίηση του τομέα ενέργειας, μέχρι το 2050, έχοντας στο μυαλό μας μόνο τις πλέον οφθαλμοφανείς διαφαινόμενες επιπτώσεις. Αυτό δεν αρκεί. Πρέπει να βάλουμε στην ατζέντα της κριτικής μας το γεγονός ότι η μετάβαση σε μια κοινωνία που θα καλύπτει το 100% των ενεργειακών αναγκών της, χωρίς τη χρήση ορυκτών καυσίμων (από το σημερινό 20%, περίπου), σημαίνει ότι όλες οι ανάγκες θα καλύπτονται από ηλεκτρική ενέργεια, που θα παράγεται χωρίς τη χρήση ορυκτών καυσίμων. Αυτό προϋποθέτει απεριόριστη εξάπλωση μη φιλικών στο περιβάλλον ΑΠΕ, αξιόπιστα συστήματα αποθήκευσης και διαχείρισης ενέργειας και εκτεταμένη χρήση πυρηνικής ενέργειας. Η προοπτική αυτή, εκτός του ότι φαίνεται μη υλοποιήσιμη -και λόγω κοινωνικών αντιστάσεων που θα υπάρξουν- φαντάζει εξαιρετικά επικίνδυνη. Ο μόνος λόγος που εξυπηρετεί είναι η καλλιέργεια της αντίληψης ότι μπορεί να υπάρξει φιλοπεριβαλλοντική διαχείριση της ενέργειας, χωρίς να θιχτούν τα «ιερά και όσια» του επιθετικού καπιταλισμού και της λογικής της ανάπτυξης.

11.  Η σταδιακή απώλεια οποιουδήποτε ελέγχου της κοινωνίας στα ζητήματα διαχείρισης της ενέργειας αναθερμαίνει τους σχετικούς προβληματισμούς στο εσωτερικό των κινημάτων. Στη συζήτηση αυτή, ωστόσο, είναι ανάγκη να χαραχτούν σαφείς διαχωριστικές γραμμές από μια αντίληψη -δημοφιλή σε κάποιους χώρους της αριστεράς-, που εξαρτά την αποδοχή ή όχι συγκεκριμένων ενεργειακών δραστηριοτήτων (π.χ. των εξορύξεων υδρογονανθράκων) από το ποιος είναι ο διαχειριστής της συγκεκριμένης δραστηριότητας. Η εικόνα της υποχώρησης της συγκεκριμένης ρητορικής, στο εσωτερικό των κινημάτων, φοβάμαι ότι δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Πιο πειστική μου φαίνεται η εξήγηση μιας τακτικής αναδίπλωσης και μετάθεσης της συζήτησης σε μεταγενέστερο χρόνο, ώστε να αποφευχθεί η κινηματική και πολιτική απομόνωση των φορέων της συγκεκριμένης αντίληψης.

12. Οι ραγδαίες εξελίξεις στον τομέα της ενέργειας είναι βέβαιο ότι παρακολουθούν την εξέλιξη του καπιταλιστικού μοντέλου, ιδιαίτερα στην εκδοχή του ακραίου νεοφιλελευθερισμού, Ωστόσο, πολλές από τις ενεργειακές επιλογές, που τα κινήματα αντιστρατεύονται, τις συναντάμε όχι μόνο στην κλασική εκδοχή του νεοφιλελεύθερου καπιταλιστικού μοντέλου, αλλά και σε άλλες εκδοχές: της ενδοσυστημικής αντίληψης της αειφορίας ή της βιώσιμης ανάπτυξης, της επιλογής του «εθνικού» δρόμου μέσα στο καπιταλιστικό περιβάλλον, αλλά και του σοσιαλιστικού μοντέλου, όπως το γνωρίσαμε στον 20ό αιώνα. Αυτό σημαίνει ότι η κλασική προσέγγιση, στηριγμένη στο ποιος κατέχει και διαχειρίζεται τα μέσα παραγωγής και την πολιτική εξουσία είναι ανεπαρκής στο να εξηγήσει αυτές τις εξελίξεις. Το ίδιο ανεπαρκής είναι και η αντίληψη που θεωρεί πρωτεύουσας σημασίας τα ζητήματα που διατρέχουν εμφανώς οι ταξικές αντιθέσεις και δευτερεύουσας αυτά που έχουν ή που θεωρείται ότι έχουν «διαταξικό» χαρακτήρα. Μια αντίληψη που, επί της ουσίας, παραβλέπει τη σύνδεση ανάμεσα στην ένταση της εκμετάλλευσης και στην περιβαλλοντική κρίση, αλλά και το γεγονός ότι τα πρώτα θύματα της ραγδαίας υποβάθμισης του περιβάλλοντος είναι οι πλέον κοινωνικά και οικονομικά ευάλωτοι. Θεωρώ, συνεπώς, απολύτως εύλογη την καθολική αμφισβήτηση της λογικής της ανάπτυξης και την ανάγκη ενός ουσιαστικού προβληματισμού για το τι είμαστε διατεθειμένοι να «θυσιάσουμε» από την πλαστή ευημερία μας.

13. Η απουσία ουσιαστικού διαλόγου -στο εσωτερικό των κινημάτων για τα ζητήματα ενέργειας- για τα θέματα του κλίματος, έχει δημιουργήσει προϋποθέσεις ανάπτυξης αντιλήψεων που υπονομεύουν τη δράση τους και, στην ακραία τους εκδοχή, αμφισβητούν ακόμη και την ύπαρξη του φαινομένου της κλιματικής αλλαγής. Τα κινήματα δεν πρέπει να αποστασιοποιηθούν από τις δράσεις για το κλίμα. Ωστόσο, έχουν χρέος να δράσουν από θέση κινηματικής αυτονομίας και μακριά από εκφυλιστικά δίπολα, που σημαίνει να κρατήσουν ανοιχτές τις πόρτες του διαλόγου χωρίς προκαταλήψεις, να μιλήσουν για το πως αντιλαμβάνονται τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στις ζωές των μελών τους και στα πεδία που δραστηριοποιούνται, να καλλιεργούν τη γνώση στο εσωτερικό των συλλογικοτήτων τους, να θέτουν ερωτήματα, να απαιτούν έντιμες και τεκμηριωμένες απαντήσεις και να κάνουν διαπιστώσεις και εκτιμήσεις, όταν είναι σε θέση να το κάνουν. Στο πλαίσιο αυτό, οφείλουν να απογαλακτιστούν από τακτικές ευάλωτες στην πολιτική εκμετάλλευση, πρωτίστως από το σκληρό εξορυκτικό λόμπι, αλλά και από τα λιγότερα ισχυρά λόμπι της βιομηχανίας των ΑΠΕ και των «επαγγελματιών» της κλιματικής αλλαγής. Παράλληλα, θα πρέπει να αντισταθούν σθεναρά στην αντίληψη ότι οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής δικαιολογούν εκπτώσεις σε θέματα προστασίας του περιβάλλοντος, προσβασιμότητας και κόστους της ενέργειας, υποκύπτοντας στις πιέσεις των υποστηρικτών της «πράσινης ανάπτυξης».

Διαχείριση ενέργειας - διαχείριση αποβλήτων: όψεις του ίδιου νομίσματος

14. Τα κινήματα για την ενέργεια πρέπει να αποκτήσουν στενή επαφή και κοινό βηματισμό με τις συλλογικότητες που δίνουν τη μάχη στον τομέα της διαχείρισης των αποβλήτων. Η εμφατική αναφορά στην ενεργειακή αξιοποίηση των απορριμμάτων, στο νέο «εθνικό σχέδιο για την ενέργεια και το κλίμα» είναι ενδεικτική μιας επιθετικής μεταστροφής, που θέλει την καθιέρωση της «ενεργειακής αξιοποίησης» - καύσης των αποβλήτων σαν βασικής μεθόδου διαχείρισής τους. Διαχείριση της ενέργειας και διαχείριση των αποβλήτων είναι όψεις του ίδιου νομίσματος. Αν επρόκειτο για πρόσωπα, θα μιλούσαμε για «βίους παράλληλους». Στη μία περίπτωση έχουμε τη διαρκή διόγκωση των ενεργειακών αναγκών, στην άλλη έχουμε την υπερπαραγωγή αποβλήτων. Και στις δύο περιπτώσεις, έχουμε την ενίσχυση καταναλωτικών προτύπων που συνδέονται με μια ορισμένη αντίληψη για την ευημερία, την τάση κατασπατάλησης φυσικών πόρων, την προσθήκη νέων ενεργειακών δραστηριοτήτων, την πλήρη εμπορευματοποίηση βασικών καθημερινών δραστηριοτήτων μας, την υποταγή στο δόγμα της ανάπτυξης.

Θα μπορούσα να συνεχίσω με ένα μακρύ κατάλογο αναπάντητων ερωτημάτων που μας απασχολούν. Περιορίζομαι στα παραπάνω, που σχετίζονται πιο άμεσα με το ζήτημα της διαχείρισης ενέργειας, καθώς το ζητούμενο δεν είναι μια γενικευμένη πολιτική - ιδεολογική συμπόρευση, αλλά η διαμόρφωση μιας πειστικής κινηματικής ατζέντας για το συγκεκριμένο ζήτημα. Η αναπόφευκτη πολυχρωμία των κινημάτων στα διάφορα ενεργειακά «μέτωπα», δεν μπορεί να λειτουργήσει σε βάρος των αναγκαίων συγκλίσεων. Αξίζει πιστεύω τον κόπο, μαζί με όλα τα άλλα, να βρούμε το χρόνο και τον τρόπο για μια συλλογική διανοητική προσπάθεια που θα διευκολύνει την επίτευξη αυτού του στόχου και πιστεύω ότι το διήμερο αυτό θα δώσει αρκετά ερεθίσματα προς αυτήν την κατεύθυνση.

Και μετά τη συνάντηση, τι;

Η πανελλαδική συνάντηση δεν πρέπει να μείνει μια παρένθεση, ούτε ένα μετέωρο βήμα. Θα πρέπει να αποτελέσει την αφετηρία για ένα νέο βήμα σταθεροποίησης της συνεργασίας και της κοινής δράσης. Το επόμενο βήμα μετά την πανελλαδική συνάντηση και τη δημοσιοποίηση του περιεχομένου της συζήτησης σ' αυτήν, είναι ένας στοιχειώδης συντονισμός των συλλογικοτήτων, στη βάση των εξής δύο εργαλείων:

1.  Ενός κειμένου βασικών αρχών, στηριγμένου στα κοινά σημεία των τοποθετήσεων στη συνάντηση, το οποίο θα διακινηθεί για συζήτηση και υπογραφή από όσες συλλογικότητες συμφωνούν. Πρόκειται για μια νέα πρωτοβουλία, συνέχεια αυτής για την πανελλαδική συνάντηση, που μπορεί να την αναλάβουν περισσότερες συλλογικότητες αυτήν τη φορά (αφού δοθεί κάποιος χρόνος για να συζητηθούν τα όσα ειπώθηκαν στη συνάντηση). Η πρωτοβουλία μπορεί να ολοκληρωθεί με μια νέα πανελλαδική συνάντηση, αφού το κείμενο αρχών θα έχει υπογραφεί από ικανό αριθμό συλλογικοτήτων.

2.  Μιας απλής και λειτουργικής δικτύωσης, που σε πρώτη φάση θα περιλαμβάνει:

·       διαμόρφωση λίστας επικοινωνίας, με διευθύνσεις e-mails, που θα είναι στη διάθεση όλων των ενδιαφερομένων συλλογικοτήτων, ώστε να μπορούν να επικοινωνούν όλες με όλες ή όλες με αυτές που επιθυμούν.

·       τη δημιουργία διαδικτυακού group, στο οποίο θα συμμετέχουν οι συλλογικότητες που επιθυμούν μια πιο απλή και άμεση όλων με όλες.

·       τη λειτουργία ενός κοινού blog, με δύο βασικές θεματικές: δραστηριότητες και κείμενα θέσεων των συλλογικοτήτων. Κάθε ανάρτηση στο blog, θα συντάσσεται με αποκλειστική ευθύνη της συλλογικότητας που την προτείνει.

Ο τρόπος σύνταξης της λίστας επικοινωνίας και της διαχείρισης του διαδικτυακού group και του blog, πρέπει να συμφωνηθεί μεταξύ των συλλογγικοτήτων που μετέχουν στο συντονισμό. 

19.1.2020

Τάσος Κεφαλάς  

Παραπομπές:

Δίκτυο «Μεσοχώρα - Αχελώος SOS»: Δώδεκα θέσεις για τη διαχείριση της ενέργειας

Τ. Κεφαλάς: Το «σαράκι» του συστημισμού και η αντι-ΒΑΠΕ ρητορική

Τ. Κεφαλάς: Κλιματική αλλαγή και κινήματα: αυτόνομη κινηματική στάση ή εγκλωβισμός σε εκφυλιστικά δίπολα;