Παρέμβαση Αποστόλη Βασόπουλου

Οι οικολογικοί αγώνες οφείλουν να υπηρετούν

τις ανάγκες και τις προτεραιότητες του λαού και της κοινωνίας

Μια τόσο απλή παραδοχή, όπως αυτή του παραπάνω τίτλου - η οποία όμως μοιάζει σαν να μην γίνεται αποδεκτή από μεγάλες μερίδες των περιβαλλοντικών κινημάτων. Οι λαοί, οι κοινωνίες, ιδιαιτέρως δε τα φτωχότερα ή/και τα λιγότερο μορφωμένα στρώματα τους, δεν μπορούν να γνωρίζουν το ...πραγματικό καλό τους. Πρόκειται για μία προσέγγιση ελιτίστικη, που διατρέχει, σήμερα, όχι μόνο μεγάλες μερίδες των οικολόγων, αλλά και της αριστεράς, του αντιεξουσιαστικού και του ευρύτερου κινηματικού χώρου - και η οποία προσέγγιση είναι βαθύτατα συστημική στην καταγωγή της. Είναι το ίδιο το σύστημα το οποίο, επικυριαρχίας του νεοφιλελευθερισμού και της καπιταλιστικής παγκοσμιοποίησης, έχει γίνει βαθιά αντιδημοκρατικό (ακόμα και με τα δεδομένα της αστικής, αντιπροσωπευτικής -ντεμέκ- Δημοκρατίας, που είχε κατακτηθεί σε πολλά δυτικά έθνη κράτη), βαθιά αντιλαϊκό (εναντίον των πλειοψηφιών των κοινωνιών) και όπως συνταιριάζει με τα προηγούμενα και ελιτίστικο. Έχει πληθύνει πλέον και η τάξη των ανθρώπων που από κάποιο ακαδημαϊκό ή άλλο συστημικό βάθρο, ως συνυφασμένη με δουλειά της νιώθει την αγνόηση (στην καλύτερη περίπτωση), συχνά δε και την απαξίωση ή/και τον πόλεμο ενάντια στις κοινωνικές πλειοψηφίες. Οι κερδισμένοι του παγκοσμιοποιητικού ολοκληρωτικού καπιταλισμού, υπερασπίζονται το προνόμιο τους, φροντίζοντας να γνωρίζουν και να αποδέχονται οι πληβείοι, η πλέμπα δηλαδή, οι ..."deplorables", την υποδεέστερη κοινωνική τους θέση. Με πρόσχημα ότι βρεθεί, πολλά έχει ο μπαχτσές... Γιατί η "πλέμπα" τρώει πολύ κρέας... Γιατί η "πλέμπα" χρησιμοποιεί πολύ, παλιάς τεχνολογίας, αμάξια... Γιατί η "πλέμπα" θέλει φθηνό πετρέλαιο θέρμανσης και φτηνούς λογαριασμούς της ΔΕΗ, για να κρατάει το σπίτι της ζεστό το χειμώνα... Γιατί η "πλέμπα" θέλει να έχει δουλειές της προκοπής πού να της προσφέρουν το βιοτικό επίπεδο που είχε μάθει από τους γονείς της... Γιατί η "πλέμπα" θα ήθελε να έχει αυτό το βιοτικό επίπεδο που είχε μάθει από τους γονείς της καν, δεν επιτρέπεται να το έχουν όλοι, δεν το χωράει ο πλανήτης (μόνο ας το εχουν οι προνομιούχοι - και συχνά περιβαλλοντικά "ευαισθητοποιημένοι")... Έχω υπάρξει και εγώ, όταν ήμουν μικρότερος, φοιτητής, σε ένα βαθμό ένοχος ενός τέτοιου ελιτισμού. Οπότε όσα λέω, ισχύουν σε ένα βαθμό και αυτοκριτικά...

[ ] Περιέγραψα παραπάνω σε λίγες γραμμές, την οικολογία (θα μπορούσα να κάνω το αντίστοιχο και για την την αριστερά, τον ελευθεριακό χώρο κλπ κλπ) που δεν θέλω. Αυτά που κατά τη γνώμη μου δεν υπηρετούν τις ανάγκες και τις επιθυμίες των κοινωνικών κατηγοριών που, ως άνθρωπος που έχω ως βασικότερη αξία μου τον κοινωνικό εξισωτισμό, πιστεύω ότι θα έπρεπε να έχουν προτεραιότητα. Οι ίδιες οι κοινωνίες παγκόσμια βέβαια, όταν ξεπηδούν μέσα σε αυτές αυθεντικά λαϊκά κινήματα, εκφράζουν κάτι πολύ διαφορετικό από την παραπάνω ελιτίστικη "οικολογία". Τα Κίτρινα Γιλέκα ξεσηκώθηκαν και παραμένουν επί ένα χρόνο και βάλε σε έντονη κινητοποίηση, με αφορμή την αύξηση ενός φόρου στο πετρέλαιο κίνησης... Το πετρέλαιο κίνησης για τις παλιές τους τις σακαράκες, οι οποίες είχαν καταντήσει υπέρ απαραίτητες για να μπορούν να δουλέψουν και να επιβιώσουν, αφού οι κερδισμένοι της παγκοσμιοποίησης και του νεοφιλελευθερισμού τους έχουν εξορίσει από τις μητροπόλεις και τους πόλους εργασίας, σε αραιοκατοικημένες περιοχές με δημόσιες υπηρεσίες και υποδομές που διαρκώς υποβαθμίζονται. Συχνά μέσα στο κίνημα τους όμως έχουν εκφράσει και οικολογικές ευαισθησίες. Ευαισθησίες βαλμένες στη σωστή τους βάση, που υπηρετούν τους λαούς και όχι τις ελίτ. Ο λαός του Ισημερινού πάλι, εξεγέρθηκε και ανάγκασε την κυβέρνηση του σε υποχώρηση, όταν καταργήθηκε η επιδότηση στο πετρέλαιο (όχι αυξήθηκε ο φόρος όπως έχει συμβεί σε τρομακτικό βαθμό στη χώρα μας, καταργήθηκε η επιδότηση η οποία πριν το έκανε 50% φθηνότερο). Θα μου πείτε: "οπότε, είσαι υπέρ της άφθονης ροής φτηνού πετρελαίου - και έτσι λύνεται το πρόβλημα των κοινωνιών;". Όχι βέβαια. Το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο δεν παύουν να είναι μη ανανεώσιμοι πόροι. Δεν παύουν να προξενούν οικολογική καταστροφή -τουλάχιστον τοπικά, στις περιοχές όπου εξορύσσονται. Ο εξορυκτισμός δεν συνιστά καμία λύση μακροπρόθεσμα. Αυτό όμως που υποστηρίζω είναι πως καμία λύση δεν πρέπει να επιδιώκεται με όρους που υπονομεύουν ακόμα περισσότερο το βιοτικό επίπεδο των ήδη φτωχών. Πολλές λύσεις αντίθετα είναι συζητήσιμες και ενδιαφέρουσες, ακόμα και η περίφημη αποανάπτυξη, αρκεί να μην ποδοπατάνε τους φτωχούς και να εφαρμόζονται παράλληλα με εξισωτισμό. Ας δώσω ένα παράδειγμα: επιθυμείς ο κόσμος να απεξαρτηθεί από το πετρέλαιο θέρμανσης; Αντί να αυξάνεις σε εγκληματικό βαθμό τη φορολογία, φρόντισε να δοθούν επιδοτήσεις και κίνητρα, ούτως ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΗ η κοινωνία, να μπορεί και να τη συμφέρει να εγκαταστήσει εναλλακτικά συστήματα θέρμανσης, όπως γεωθερμία κλπ. Αν δεν μπορείς να κάνεις τις εναλλακτικές μεθόδους εφαρμόσιμες και χρήσιμες για την πλειοψηφία των κοινωνιών, και τις αφήνεις ως μία πολυτέλεια των προνομιούχων οικονομικά, δεν κάνεις τίποτα...

[ ] Επικεντρώνοντας τώρα, στο ζήτημα των "επενδύσεων" για την ενέργεια, οι οποίες είτε με τη μορφή παραχωρήσεων για εξορύξεις υδρογονανθράκων, είτε ανεμογεννητριών σε όλες τις βουνοκορφές, είτε θερμοηλεκτρικά εργοστάσια που όταν είναι ιδιωτικά - και μόνο τότε- βαφτίζονται "οικολογικά" ( και χρηματοδοτούνται και αυτά από το χαράτσι στους λογαριασμούς της ΔΕΗ -ΕΤΜΕΑΡ), σαρώνουν ολόκληρη τη χώρα μας. Θα γίνουμε λέει η "μπαταρία" της Ευρώπης, την ώρα που έχουμε γίνει αποικία χρέους και κλωτσοσκούφι της Ευρώπης (και του καθένα)... Είναι απαράδεκτο λάθος να προσπαθούμε να αντιπαρατεθούμε σε αυτή την εξέλιξη, χωρίς να γειωθούμε στην πραγματικότητα του τόπου και του χρόνου, ή αλλιώς στην πραγματικότητα της χώρας μας και της κοινωνίας μας -και της αποικιοποίησής τους. Αυτή είναι η πραγματικότητα που αρμόζει και αντιστοιχεί και μπορεί να μας ενώνει όλους εμάς εδώ: ότι η χώρα μας και η κοινωνία μας, δεν έχει τόση σημασία το με ποια μορφή κάθε κάθε φορά, βρίσκονται υπό λεηλασία. Αυτό μας ενώνει - και όχι οι διαφορές απογειωμένες "ευαισθησίες" των προνομιούχων παιδιών του βορρά που σπεύδουν πίσω από ελεγχόμενες από το σύστημα καταστάσεις σαν αυτήν της Γκρέτα, όχι οι ΜΚΟ και η αντίληψή τους, όχι ο ακαδημαϊκός χώρος που μεγάλη μερίδα του πολύ ευχαρίστως ξεκοκαλίζει επιδοτήσεις για να υποστηρίξει τη μία ή την άλλη συστημική άποψη, των ανεμογεννητριάδων ή των πετρελαιοειδών (η επιστήμη, ως εργαλείο, είναι χρήσιμη, ο επιστημονισμός όμως καθόλου). Οι τοπικές κοινωνίες στην Ελλάδα σήμερα, όπως ευρύτερα και ολόκληρη η κοινωνία της, βιώνουν λεηλασία. Δεν υπάρχει ρευστότητα, δεν υπάρχει παραγωγή, δεν υπάρχουν δουλειές της προκοπής. Αλλά και η παραγωγή όσο υπάρχει, είτε επικεντρώνεται στα αγροτικά προϊόντα, είτε, έστω, αυτή παίρνει τη μορφή τουριστικών υπηρεσιών, μπαίνει σε τεράστιο κίνδυνο με την παρούσα λεηλασία των φυσικών πόρων. Η Ελλάδα ένα σημαντικότατο κεφάλαιο που είχε να "πουλήσει" ήταν ακριβώς το καλά διατηρημένο - σε σύγκριση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες- φυσικό, κοινωνικό και αισθητικό περιβάλλον. Επίσης είχε να πουλήσει τη σημαντική γεωγραφική και γεωπολιτική της θέση ( αν και έχει φτάσει πλέον να την πουλάνε άλλοι, για αυτή...). Ναι λοιπόν, υπάρχουν αντιδράσεις στις τοπικές κοινωνίες που ξεκινούν από το φόβο για τον τουρισμό. Αφού από αυτόν ζούνε τόσοι άνθρωποι εκεί πέρα. Καλώς κάνουν και φοβούνται για αυτό, καλώς κάνουν και κινητοποιούνται για αυτό και δεν θα είμαστε εμείς, στην Αθήνα, που θα τους κουνούμε το δάχτυλο. Χρειαζόμαστε ένα μέτωπο που να ξεκινάει και να χτίζει ακριβώς πάνω σε αυτές της ανάγκες της κοινωνίας, τοπικά και σε εθνικό επίπεδο. Αυτό και μόνο αυτό μπορεί να επιδιώξει να σταματήσει την λεηλασία, τις εξορύξεις, τις ανεμογεννήτριες την ιδιωτικοποίηση της ενέργειας... Επίσης, το γεωπολιτικό ζήτημα είναι σημαντικότατο και οφείλουμε να το ακουμπήσουμε και αυτό, ως κινήματα, με προσοχή και χωρίς προχειρότητες και ιδεασμούς. Μέχρι στιγμής δεν το κάνουμε...

[ ] Τι θα μπορούσα να γράψω συμπερασματικά σε μία παρέμβαση για ένα διήμερο για την ενέργεια; Δεν θέλω, όπως το έχετε καταλάβει, να μπω τόσο στη συζήτηση των "ειδικών", θα ήθελα όμως να εκφράσω ένα πολιτικό αίτημα: Ενέργεια επαρκής για ΟΛΟΝ τον λαό, με όσο το δυνατόν λιγότερο περιβαλλοντικό κόστος γίνεται. Αυτό επιτυγχάνεται με όσο λιγότερο ανεξέλεγκτο καπιταλισμό νεοφιλελευθερισμό και ανεξέλεγκτη παγκοσμιοπίηση, μπορούμε να πετύχουμε...

Αποστόλης Βασόπουλος