της Βάννας Σφακιανάκη
Ο τομέας της ενέργειας αποτελεί ένα από τους
πιο διεθνοποιημένους τομείς της οικονομίας. Ευθύνεται για σκληρές διενέξεις και
πολεμικές συρράξεις για την αρπαγή και εμπορευματοποίηση των ενεργειακών πόρων,
για τεράστιες ανισότητες και δραματικές καταστροφές στην κοινωνία και στο
περιβάλλον.
Όλες οι μεγάλες χώρες, που καθορίζουν και την
πολιτική για την ενέργεια, επιδιώκουν να αξιοποιούν κατά προτεραιότητα τους
εγχώριους πόρους, για να αποφύγουν την ενεργειακή εξάρτηση. Καταφεύγουν όμως σε εισαγωγή ή και αρπαγή
ενεργειακών πόρων όταν μπορούν να τους εξασφαλίσουν με την ισχύ τους,
αξιοποιώντας ή επιβάλλοντας γεωπολιτικές ανακατατάξεις. Παράλληλα αξιοποιούν
την τεχνολογία είτε για να βελτιώσουν τη διαδικασία παραγωγής ενέργειας, είτε
για νέες μεθόδους παραγωγής (πυρηνικά, ΑΠΕ). Εταιρείες κολοσσοί,
δραστηριοποιούνται ταυτόχρονα σε όλες τις μορφές ενέργειας, χωρίς διλήμματα για
την «καθαρότητά» τους, αρκεί η δραστηριότητά τους να είναι αποδοτική και η
εικόνα στους μετόχους τους ελκυστική.
Στην Ε.Ε. η ενεργειακή πολιτική συνοψίζεται
σε τρεις καθοριστικές προτεραιότητες:
• την εμπορευματοποίηση
της ενέργειας στα πλαίσια μιας απελευθερωμένης αγοράς, με ενιαίες υποδομές τα
διευρωπαϊκά δίκτυα,
• τον κεντρικό έλεγχο
αυτής της αγοράς από μια ευρωπαϊκή Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ), στην οποία
(θα) υπάγονται όλες οι εθνικές Ρυθμιστικές Αρχές, στο πρότυπο της Ευρωπαϊκής
Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ),
• τις δεσμεύσεις για
«καθαρή ενέργεια», με κριτήριο το ποιες μορφές παραγωγής ενέργειας δεν
εκπέμπουν διοξείδιο του άνθρακα, ή εκπέμπουν λιγότερο από άλλες, με παράλληλη
αναγωγή του διοξειδίου του άνθρακα σε κερδοσκοπικό παράγοντα, μέσω του
χρηματιστηρίου ρύπων.
Ένα σύστημα που αρπάζει και σπαταλά
ανενδοίαστα τους φυσικούς πόρους, που επιβάλλει βίαια τον πολιτισμό του σε όλο
τον πλανήτη, προσπαθεί σήμερα να μας πείσει ότι για όλα τα ζοφερά προβλήματα
που έχει προκαλέσει στο περιβάλλον και την κοινωνία, ο μόνος καταστροφικός
παράγοντας είναι το διοξείδιο του άνθρακα. Ότι μπορεί να αλλάξει τα πράγματα με
τα ίδια εργαλεία που δημιούργησαν το πρόβλημα. Κι ακόμα χειρότερα ότι σε
περίπτωση ανάγκης, είναι σε θέση να χειραγωγήσει το κλίμα με τη γεωμηχανική!
Σε όσα προτείνει ως πανάκεια, οι αντιφάσεις
είναι ηχηρές. Το μεγαλύτερο πρόβλημα όμως, είναι η σπατάλη που συνεπάγεται ο
ίδιος ο χαρακτήρας του καπιταλισμού, τόσο στην παραγωγή, όσο και στα
καταναλωτικά πρότυπα που επιβάλλει. Η σπατάλη στην παραγωγή, επεκτάθηκε τις
τελευταίες δεκαετίες στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, με την απελευθέρωση
της αγοράς ενέργειας.
Τόσο οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, όσο και
το φυσικό αέριο αποτέλεσαν βασικά εργαλεία για την επιβολή της απελευθέρωσης
της αγοράς ενέργειας. Όλες σχεδόν οι μονάδες Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και
φυσικού αερίου που εγκαταστάθηκαν μετά από το 1990 στη χώρα μας είναι
ιδιωτικές.
Σήμερα στη χώρα μας αναπτύσσονται τρία σύνολα
ενεργειακών εγκαταστάσεων. Ένα σύνολο μονάδων παραγωγής που μπορούν να παράγουν
εγγυημένα ηλεκτρική ενέργεια σε 24ωρη βάση. Ένα δεύτερο σύνολο μονάδων ΑΠΕ
μεταβλητής παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας (αιολικά, φωτοβολταϊκά). Και ένα
τρίτο σύνολο μονάδων, συμβατικών και ΑΠΕ, με εξαγωγικό προσανατολισμό, στα
πλαίσια της διασυνοριακής περιφερειακής αγοράς ενέργειας.
Για την αγορά ενέργειας μέσω διασυνδέσεων, το
Ευρωκοινοβούλιο πρόσφατα ενέκρινε να επιτραπεί η διασυνοριακή μεταφορά
τουλάχιστον 70% της ποσότητας παραγόμενου ηλεκτρισμού για εμπορική χρήση, με
την αιτιολογία ότι αυτό καθιστά ευκολότερο το εμπόριο ενέργειας που παράγεται
από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ . Δεν είναι
καθόλου τυχαίο ότι ήδη προγραμματίζονται στη χώρα μας νέες μονάδες παραγωγής
ρεύματος από φυσικό αέριο συνολικής ισχύος 3.500 MW . Οδηγούμαστε έτσι να
έχουμε σε εθνικό επίπεδο, εγκατεστημένες μονάδες τετραπλάσιας ισχύος από αυτές
που υπήρχαν πριν από την εφαρμογή της απελευθερωμένης αγοράς ενέργειας.
Σε τέτοιες συνθήκες, η δομημένη ενεργειακή
πολιτική του συστήματος, καλεί τα κινήματα να τοποθετηθούν και να στοιχηθούν σε
διαμορφωμένα διλήμματα. Αν σήμερα υπήρχε στρατόπεδο εναλλακτικής πολιτικής, απ’
όπου θα μπορούσε κανείς να αντλήσει τεκμηριωμένο λόγο, τα κινήματα θα μπορούσαν
πιο εύκολα να εντάξουν τις αντιδράσεις τους σε ένα εναλλακτικό πολιτικό
πλαίσιο, πράγμα που θα μπορούσε να ισχυροποιήσει τις παρεμβάσεις τους. Επειδή
όμως τέτοιο στρατόπεδο δεν υπάρχει, τα κινήματα αναγκάζονται να ανιχνεύουν
τις βασικές αρχές μιας άλλης αντίληψης
στον τομέα της παραγωγής και διαχείρισης της ενέργειας.
Τα κινήματα που τοποθετούνται απέναντι σε
κάθε είδους ενεργειακά σχέδια δεν έχουν τίποτα να χωρίσουν. Ο κοινός τόπος των
κινημάτων απέναντι την πολιτική για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας μεγάλης
κλίμακας, για τις εξορύξεις ορυκτών πόρων, για την ενεργειακή χρήση του νερού,
για τους ενεργειακούς αγωγούς, είναι η αρπαγή της γης, (και της θάλασσας) με πρόσχημα
το δημόσιο συμφέρον.
Τα κοινά προβλήματά των κινημάτων είναι η
εμπορευματοποίηση και η σπατάλη που γίνεται και στην παραγωγή και στην
κατανάλωση ενέργειας. Είναι ο φόβος που διαχέεται προκειμένου να γίνεται πιο
εύκολα αποδεκτή η πολιτική που κάθε φορά επιλέγεται και ο φόβος δεν είναι ποτέ
καλός σύμβουλος. Οδηγεί την κοινωνία σε μια
παθητική στάση, που καταλήγει να εκλαμβάνεται ως αδιαφορία, ακόμα και
από τους ίδιους που «αδιαφορούν». Είναι η αδιαφάνεια αποφάσεων που λαμβάνονται
με επιχειρηματικά κριτήρια σε παγκόσμια φόρουμ και τα σχέδια που εξυφαίνονται
πριν καν ληφθούν αυτές οι αποφάσεις. Αν όλα αυτά σε παγκόσμια κλίμακα
συζητούνται σε περιορισμένους κύκλους, στη χώρα μας δεν συζητούνται καθόλου,
αλλά καταλήγουν σε «αυτονόητη» εναρμόνιση είτε στην ευρωπαϊκή είτε στη διεθνή πολιτική.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου